380

380 Władza sądownicza. Trybunał Stanu

szeniem zasady niezawisłości sędziowskiej; natomiast wszelkie inne narusza* prawa nie mogą dawać podstawy do odpowiedzialności konstytucyjnej i w rn/t ich popełnienia stosuje się inne powszechne formy odpowiedzialności.

Odpowiedzialność może dotyczyć tylko czynu popełnionego w okresie piastowani danego stanowiska państwowego. Nie znaczy to jednak, by mogła być ona egzekwow. na tylko w okresie pełnienia tego stanowiska - art. 23 ust. 1 uTS wyraźnie wskazuje i. że sprawca nie piastuje już urzędu lub funkcji, nie stoi na przeszkodzie wszczęciu bąd prowadzeniu postępowania, i ustala dziesięcioletni okres przedawnienia. Popełniam czynu może nastąpić zarówno poprzez działanie, jak i zaniechanie, kiedy na przykł. minister nie wydaje rozporządzenia w nakazanym ustawowo terminie, prezydent nu podpisuje ustawy mimo upływu dwudziestojednodniowego terminu.

Artykuł 198 ust. 1 konstytucji nie formułuje przesłanki winy. Do 2001 roku ustaw, o Trybunale Stanu dopuszczała jednak odpowiedzialność konstytucyjną tylko za czym popełnione z winy umyślnej. Nowela z 2001 roku wprowadziła nową formułę, zgodni' z którą nawet nieumyślne naruszenie konstytucji lub ustawy może stać się przesłanką p' ciągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej. Nadal natomiast za wykluczone nalcz\ uznać nadawanie tej odpowiedzialności obiektywnego charakteru, to znaczy - jak to mo/i mieć miejsce w przypadku odpowiedzialności parlamentarnej - pociąganie do odpowie dziainości za efekty działalności, nawet w sytuacji braku winy nieumyślnej.

366. Obok tak rozumianej odpowiedzialności konstytucyjnej możliwe jest oskui żenie przed Trybunałem Stanu z innych powodów, a w szczególności z powodu popełnienia przestępstwa. Trybunał Stanu działa wtedy jako sąd karny, ale ten za kres jego właściwości dotyczy obecnie - i to w różnym zakresie - tylko prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz osób wchodzących w skład Rady Ministrów.

W odniesieniu do prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej właściwość Trybunału Stanu w- spraw-ach przestępstw wynika z art. 145 ust. 1 konstytucji i ma charakter zupełny i wyłączny. Zupełny, bo obejmuje ona wszelkie przestępstwa, jakich prezy dent dopuścił się w okresie sprawowania urzędu; nie ma natomiast znaczenia ich związek z -piastowaniem lub wykonywaniem tego urzędu. Odpowiedzialność przed Trybunat y Stanu dotyczy więc także przestępstwa popełnionego w życiu prywatnym (np. za spowodowanie wypadku w' ruchu drogowym). Wyłączny, bo za popełnienie przestępstwa prezydent może być pociągnięty do odpowiedzialności tylko przed Try bunałem Stanu. Nie ma tym samym możliwości postawienia prezydenta przed sądem powszechnym, w' każdym razie tak długo, jak długo sprawuje on swój urząd. Dla utrudnienia uniknięcia odpowiedzialności (bo może przecież nic dojść do oskarżenia prezydenta przed Trybunałem Stanu) uznano (art. 2 ust. 2 uTS). że w okresie spru wowania urzędu nie biegnie przedawnienie za te przestępstwa, za które nie postawni no go w' stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu.

W odniesieniu do członków Rady Ministrów obecna regulacja konstytucyjna budziła początkowo liczne wątpliwości. Niesporne było tylko to. że właściwość Trybunału Stanu w sprawach przestępstw popełnianych przez ministrów, tak jak ją ukształtował art. 156 ust. 1 konstytucji, ma charakter częściowy. Odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu może bowiem dotyczyć tylko przestępstw popełnionych