377

II. Trybunał Stanu 377

II. Trybunał Stanu 377

•h parlamentu constytucyjna że prezydent ele konstytu-inych piastu-

■j znana była aunału Stanu ialności. dpowiedzial-lstytucji lub rybunał Stało do dwóch rozgrywana ść sejmowa :m nadużyć !ału Stanu. ;nta, co ko-■w i senato-ili się nam-wania. w Malei :ia Trybulo ustawy /jne sche*

•oku, gdy kipy kie-ału Sta- | ikt 341). 26 marli walono ■ istotnie ioskietił ;d Ibhtl Izialno- .. sprawy. l| la więc jś

iwicm« •’

|*>WI(t- J| iiveni« ivtm ii

cyjnej zasadnicze znaczenie miała natomiast zmiana politycznego charakteru systemu, która spowodowała znaczny napływ wniosków o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej. Zawsze jednak dotyczyły one osób, które już nie piastowały urzędu; celem postępowania miało być więc jedynie następcze ukaranie (napiętnowanie) osób, które odpowiedzialność polityczną już poniosły. Wyraźna większość wniosków dotyczyła też spraw o raczej marginalnym charakterze, a jedyną sprawą, która w minionych latach znalazła finał przed Trybunałem Stanu, była tak zwana afera alkoholowa; która / powodzeniem mogła trafić do sądu powszechnego.

II. Trybunał Stanu

k

363. Konstytucja z 2 kwietnia 1997 roku nie wprowadziła zasadniczych zmian do ujmowania odpowiedzialności konstytucyjnej, choć dokonała pewnego jej uporządkowania. Ustawą z 6 września 2001 roku dostosowano też do niej przepisy ustawy o Trybunale Stanu.

Podobnie jak poprzednio, odpowiedzialność konstytucyjna jest realizowana przed Trybunałem Stanu jako odrębnym organem władzy sądowniczej. Zarówno Trybunał Konstytucyjny, jak i Trybunał Stanu nie są sądami w rozumieniu art. 175 ust. 1 konstytucji, nie sprawują więc wymiaru sprawiedliwości w przyjętym tam rozumieniu. Natomiast Trybunał Stanu w pełni odpowiada charakterystyce organu władzy sądowniczej, zarówno z uwagi na niezawisłość jego sędziów, jak i ze względu na charakter jego zadań polegających na orzekaniu o tym, czy konkretne czyny wskazanych osób stanowiły naruszenie prawa. W tej perspektywie charakterystyka działalności Trybunału Stanu jest zbliżona do charakterystyki sądu (karnego), u w niektórych sytuacjach, jak zobaczymy. Trybunał ten działa jako sąd kamy.

W skład Trybunału Stanu wchodzi przewodniczący, dwóch zastępców przewodniczącego i szesnastu członków (art. 199 ust. 1 konstytucji). Przewodniczącym Trybunału Stanu jest z urzędu pierwszy prezes Sądu Najwyższego (art. 199 ust. 2 konstytucji), co jest rozwiązaniem tradycyjnym, nawiązującym do unormowań /.okresu międzywojennego i mającym akcentować powiązania Trybunału z władzą .ądowniczą. Pozostali członkowie Trybunału Stanu są wybierani przez Sejm na okres jego kadencji, z tym że zachowują swoje kompetencje do czasu wyboru nowego składu Trybunału (art. 14 uTS). Wybór ponowny jest dopuszczalny. W tym -ensie Trybunał Stanu zachował charakter Sądu Sejmowego, bo nie tylko przyjęta jest zasada wyboru jego członków przez Sejm, co dotyczy także Trybunału Konstytucyjnego. ale też zawsze wybór ten jest dokonywany na czas kadencji, a to oznacza, że większość parlamentarna, która ukształtuje się na początku kadencji, ma w swoich rękach decyzję co do składu Trybunału Stanu. Osoba pierwszego prezesa Sądu Najwyższego jako przewodniczącego Trybunału ma tę polityczną genezę neutralizować. W praktyce zachowywano na ogół parytet poszczególnych klubów w zgłaszaniu kandydatów do Trybunału Stanu.

Konstytucja wymaga (art. 199 ust. 1), aby zastępcy przewodniczącego oraz co najmniej połowa pozostałych członków Trybunału Stanu miała kwalifikacje wymagane do /.liniowania stanowiska sędziego. Pozostali członkowie nie muszą mieć tych kwalifikacji.