490

490



2.    Określany rzeczownik jest nazwą czynności, procesu lub stanu, np. gburowate zachowanie ‘zachowanie podobne do zachowania gbura’, nie-dźwiedziowate ruchy ‘ruchy takie jak ruchy niedźwiedzia’, pyszalkowate zachowanie, ślimaczy chód, grobowa cisza.

3.    Określany rzeczownik bywa nazwą cechy (nazwą abstrakcyjną), np. benedyktyńska pracowitość ‘pracowitość taka, jak u benedyktyna’.

Częste są neutralizacje opozycji semantycznych, np. jastrzębi wzrok 1) 'wzrok taki jak u jastrzębia’, 2) ‘wzrok jastrzębia’, podobnie: salonowe maniery. Możliwa jest też tylko jedna interpretacja, np. kamienna twarz ‘jakby z kamienia’, papierowa postać (np. w powieści).

W tej grupie semantycznej znajdują się zarówno leksemy symilatywne, np. galaretowata masa, jak i użycia symilatywne, np. wiśniowy kostium (por. wiśniowy kompot).

W tworzeniu tych przymiotników wyspecjalizował się pierwszy z wymienionych tu formantów:

-owaty: pałąkowate nogi, lodowaty powiew, sierpowaty księżyc',

-aty: popielaty materiał',

-asty: sumiaste wąsy, gąbczasty grunt, palczasty odcisk',

-isty || -ysty: szklista powierzchnia, puszysty koc, jedwabista materia;

-owy. pergaminowa cera, perłowe ząbki, rynnowa dolina, żebrowe sklepienie; -ski; rzymski nos, prostackie zachowanie, rajskie życie, partacka robota; -arski: panikarskie zachowanie i -ejski: dantejskie sceny, prometejski czyn;

-ny: piwne oczy, aksamitna skóra, dziecinne zachowanie i -icz.ny || -yczny: sceniczny szept;

-niczy: pończoszniczy ścieg;

-any: słomiane wąsy;

-awy: krwawe łzy;

-ni: bratnie porozumienie;

formant paradygmatyczny: orli wzrok, żółwi krok, lilipucia postać, szaleńczy śmiech, próżniacze życie.

3.2.14. Użycia zakresowe (ZAKRES)

Wszystkie przymiotniki w pewnym sensie zawężają zakres rzeczownika. W tym punkcie chodzi o grupy przymiotnikowo-rzeczownikowe, w których nie zachodzi relacja predykatowo-argumentowa (nie został wyzerowany predykat). Przymiotniki zakresowe i limitujące (o których będzie mowa w następnym punkcie) A. Nagórko (1987: 57-62) uznała za niepredykatywne, tj. nie pełniące funkcji orzekającej. Pełnią one - jej zdaniem - funkcję nazywającą.

Punkt wyjścia stanowić będzie analiza dwóch przykładów:

a)    instrument perkusyjny - ‘ten instrument to perkusja’, por. nonsensowne *‘ta perkusja to instrument’;

b)    emigrant żydowski - ‘ten emigrant to Żyd’ i ‘ten Żyd to emigrant’. Parafraza obu tych przykładów jest następująca: ‘ten N„kr to Npo*,’.

Podstawa przymiotnika zawęża zakres rzeczownika określanego. Ten typ

490


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
490 3 2.    Określany rzeczownik jest nazwą czynności, procesu lub stanu. np. gb
492 2 3.2.16.    Użycia lokatywne - miejscowe i kierunkowe (LOC) Podstawa rzeczowniko
Język polski- Sprawdziany kompetencji -ki. 3 gimnazjum11.    Które określenie nie jes
Kazimiera Gorczyca • Anna Sławińska3.    Które określenie nie jest nazwą zdania
SDC10988 D sg. -u zam. -i, np. gospod u lub gospodu. Z deki. II wzięta jest końcówka D sg. -oci lub
SDC10988 D sg. -u zam. -i, np. gospod u lub gospodu. Z deki. II wzięta jest końcówka D sg. -oci lub
scs24 D sg. -u zam. -/, np. gospodhi lub gospoda. Z deki. II wzięta jest końcówka I) sg. ~ovi lub -e
SDC10988 D sg. -u zam. -i, np. gospod u lub gospodu. Z deki. II wzięta jest końcówka D sg. -oci lub
pons208 Przymiotnik czy przysłówek? Główna reguła jest następująca: przymiotnik okreśła rzeczownik ł
pons208 Przymiotnik czy przysłówek ? Główna reguła jest następująca: przymiotnik okreśła rzeczoiunik
Parametr technologiczny jest to wielkość fizyczna lub fizykochemiczna określająca warunki przebiegu
OKOLICZNIK □ Jest określeniem oznaczającym okoliczności, w jakich zachodzi czynność, stan lub
PRZYDAWKA Jest określeniem rzeczownika lub zaimka, przymiotnika, imiesłowu, liczebnika pełniącego w
Rynek jest to zatem proces za pomocą którego kupujący i sprzedający określają co chcą kupić lub sprz
ograniczające jego skutki, co określane jest mianem reagowania kryzysowego10 lub może to być proces
page0146 142 nazwa łacińska wskazuje, na celu oznaczenie siedzib, miejsc (locos), pojedynczych czynn

więcej podobnych podstron