492 2

3.2.16.    Użycia lokatywne - miejscowe i kierunkowe (LOC)

Podstawa rzeczownikowa jest nazwą miejsca.

1.    Określany rzeczownik nazywa czynność, która odbywa się w miejscu lub dąży w jakimś kierunku (nazwanym przez podstawę przymiotnika), np. prace palowe ‘prace wykonywane w polu*, rzut roiny ‘rzut z rogu’ (skąd?), podróż transkonrynentalna ‘podróż przez kontynent', a także nazywa zjawiska atmosferyczne: afrykańskie upały.

2.    Podstawa przymiotnika lokalizuje przedmiot nazywany przez określany rzeczownik, np. lasy nizinne ‘lasy rosnące na nizinach', woda źródlana ‘woda ze źródła’, polna droga ‘droga przez pole’, uczeni warszawscy, wiejska dziewczyna, toruński ratusz.

Przymiotniki lokatywne tworzone są za pomocą następujących formantów: •owy: leczenie uzdrowiskowe, pies podwórzowy, broń pokładowa;

•ski: droga morska, górskie powietrze, londyńskie zoo, masakra bostońska, bitwa grunwaldzka i -ajski: jenajskie szkło;

-ny: ruch uliczny, polne kwiaty, piraci powietrzni, boczna droga i -iczny \\-yczny. Żegluga oceaniczna, •owny: powierzchowna rana, -alny: metryki parafialne; -ni: zachodnie obyczaje, wschodnie wpływy, wierzchnia odzież;

•any: kawiarniany stolik, kawiarniana atmosfera: formanty prefiksalno-sufiksalne:

trans- i sufiks: transeuropejska trasa, transsyberyjska kolej; inter- i sufiks: intersatelitama komunikacja.

3.2.17.    Użycia temporalne (TEMP)

Jak piszą R. Grzegorczykowa i J. Puzynina (s. 382). pojęcie czasu nie należy do argumentów, jednak .jego funkcja w strukturze derywatów jest podobna do ról argumentów". Podstawa przymiotnika używanego tcmporalnic jest nazwą odcinka czasu.

1.    Podstawowy rzeczownik sytuuje w czasie czynności lub zjawiska atmosferyczne nazywane przez określany rzeczownik, np. styczniowe wybory ‘wybory odbywające się w styczniu’. letni upał. wiosenne burze, jesienne szarugi, styczniowe mrozy.

2.    Podstawowy rzeczownik sytuuje w czasie przedmiot nazywany przez określany rzeczownik, np. nocne kluby ‘kluby czynne nocą’, letnie suknie, wiosenne ogrody, plan semestralny, sobotni ranek.

Przymiotniki temporalne tworzone są za pomocą następujących formantów: -owy: zimowy sen, hal sylwestrowy, powstanie listopadowe, odpustowy piernik; -ny: niedzielny spacer, roczna dzierżawa, wakacyjny odpoczynek, potrawy wigilijne i -alny: świeca paschalna;

-ni: sobotnie wydarzenia, letnia sukienka; formanty prefiksalno-sufiksalne: pre- i sufiks: prekolumbijska sztuka:

post- i sufiks: postmodernistyczna sztuka, postkolonialny rozwój; inter- i sufiks: interstadialne procesy.

492