4

I. Mit i teoria

śnie zrodziła syna, być może syna boga Zeusa. Propozycja Demeter zostaje przyjęta.

Jest to mały chłopiec, który zostaje powierzony Demeter w miejsce córki. I na jakiś czas bogini się tym zadawala. Ale ma projekty dotyczące tego dziecka: chce uczynić je nieśmiertelnym. W istocie, dziecko rośnie jako bóg. Jego matka nie chce jednak tych działań Demeter. Bogini pozwala się rozpoznać i opuszcza dom, domagając się od męża rekompensaty za obrazę. Żąda, by zostało wzniesione dla niej sank-/ tuarium w Eleusis. Wycofuje się tam i myśli jedynie o swojej | córce. Jej żałoba pociąga za sobą bezpłodność ziemi. _x

Po roku głodu Zeus zaczyna się niepokoić. Usiłuje złamać Demeter. Posyła do niej jako nosicielkę pokoju najpierw Irydę, polem wszyscy bogowie przynoszą jej wspaniałe podarki i ofiarowują wszelkie przywileje, jakie by tyłko mogła sobie wymarzyć. Ale Demeter nie przyjmuje niczego. Chce tylko zobaczyć twarz swojej córki. Irigaray odnotowuje przy tej okazji, że w nieszczęściu Demeter nie odwołuje_się nigdy do.^wojej matki. Podobnie jak Ko-ra-Pcrsefona, jak Ifigenia, jak Antygona, jak Maria i jak ,<7 Ewa. Wszystkie te kobiety nie mają matki, której mogłyby ( się powierzyć. Genealogia kobieca już została zerwana.

Demeter zatem wyrzeka się życia z nieśmiertelnymi i chce im narzucić śmiertelnika jako boga. Gdy to się nie udaje, Demeter odrzuca wszelkie propozycje ze strony boga bogów, chce tylko, by oddał jej córkę. Zeus rozumie, że nie ma już innego rozwiązania, jeśli chce ocalić śmiertelnych i nieśmiertelnych. Posyła Hermesa do Erebu, aby odnalazł Persefonę; I łades, pragnąc panowania, ucieka się do podstępu: podsuwa Persefonie do zjedzenia ziarno grana-ti£jśo_czyni ją zakładniczką piekieł. 'JY

Matka i córka odnajdują się szczęśliwie, ale tylko na jakiś czas. Domeler prosi Persefonę, aby opowiedziała wszystko, co jej się przydarzyło. Persefona robi to, zaczy-nająć od końca. Tak musi postępować dzisiaj, twierdzi Iri-garay, każda kobieta, która dąży do odnalezienia śladów oddalonej od niej matki. Temu służy proces psychoanalityczny, by odszukać nić swojej drogi i, jeśli to możliwe, swego wyjścia z piekieł.

Irigaray negatywnie wypowiada się o Freudzie, który forsował w praktyce psychoanalitycznej konieczność odwrócenia się córki od matki, a nawet nienawiści między nimi. Wszystko to w celu posłusznego przyjęcia pożądania i prawa ojca. „Freud zachowuje się tutaj w stosunku do wszystkich kobiet jak książę ciemności.” Psychoanaliza poucza, że zastąpienie przez ojca miejsca matki jest niezbędne do tego, aby stworzyć dystans między matką i córką, aby nic dopuścić do połączenia między nimi. Irigaray kwestionuje prawomocność tych psychoanalitycznych zaleceń. W jej ujęciu jasne są cele działania męskich władców: dziewczyna zostaje porwana od swej matki i ma służyć do zawarcia kontraktu między bogami-mężczyznami. Porwanie córki Wielkiej Bogini przyczynia się do ustanowienia władzy męskich bogów i organizacji patriarchalnego społe-czcńslwa. Ale to porwanie wyobraża gwałt, małżeństwo bez zgody ni córki ni matki, przywłaszczenie dziewictwa córki przez boga piekieł, zakaz mówienia narzucony dziewczynie i kobiecie, zstąpienie ich w niewidzialne, zapomniane, w utratę tożsamości i duchową bezpłodność.

Irigaray postuluje ustanowienie elementarnej sprawiedliwości społecznej i ocalenie ziemi przed totalnym podporządkowaniem wartościom męskim, które często uprzywilejowują przemoc, władzę, pieniądze. W tym celu, jej zdaniem, konieczne jest odrestaurowanie filaru, którego brakuje naszej kulturze: relacji między matką i córką, szacunku dla kobiecego słowa oraz dziewiczości. „Wszystko to wymaga przekształcenia kodów symbolicznych, przede wszystkim języka, prawa, religii", kończy Irigaray.

25