64

Pajdocentryzm w wersji interpretatywistycznej nie jest nastawiony na radykalną zmianę społeczną jako warunek gwarantujący swobodny rozwój dziecka. Są to teorie mniej zaangażowane w krytykę społecznych podstaw edukacji. Ich twórcy próbują wnikać w świat dziecka, rozpoznając znaczenia, jakie ono nadaje edukacyjnej codzienności. W tekstach pedagogicznych opierających się na powyższych założeniach ontologicznych ujawnia się tendencja do opisu i wyjaśniania świata edukacji, bez uprzednio przyjętych założeń, do analiz praktyki edukacyjnej w takim języku, w jakim ona przebiega. Autorzy nie interesują się zbytnio zjawiskami edukacyjnymi w skali makro (emancypacja, nierówności społeczne), lecz koncentrują swoją uwagę na analizie konkretnych procesów' edukacyjnych (np. w jakiejś szkole), próbując wyjaśnić, jak uczniowie i nauczyciele radzą sobie z obiektywnymi uwarunkowaniami, w których przyszło im żyć⁸. Dlatego teksty interpretaty w istycznc są pisane językiem doświadczenia ludzi, których udział w edukacji próbują wyjaśnić.

Pedagog w tej tradycji, nie odbierając uczniowi prawa do autonomii, umożliwia mu dokonywanie osobistych interpretacji świata, poszukiwania i dochodzenia do wiedzy własnymi, indywidualnymi drogami^y. Procesy edukacyjne otwarte na wieloznaczność współczesnej kultury to interakcje zmierzające do rozumienia i konstruowania rzeczywistości edukacyjnej na drodze negocjacji zachodzących pomiędzy wychowankami a wychowawcami¹⁰. Osobista, prywatna w^ricdza wychowanka nic ma niższego statusu niż tradycyjnie ujmowana, szkolna wiedza publiczna. Stanowi ona inny rodzaj klucza (niż w teoriach humanistycznych) do konceptualizacji rozwoju jako swobodnego wzrostu, opartego na zindywidualizowanym przechodzeniu od świata subiektywnego do uznawanego za obiektywny. Wychowawca nie usuwa przeszkód z rozwojowej drogi dziecka, lecz pomaga mu je pokonać na podstawie jego własnych zasobów - zdolności i możliwości. W paradygmacie tym mieszczą się bardziej szczegółowe nurty teorii pedagogicznej, takie jak: pedagogika Nowego Wychowania, pedagogika pcrsonalistyczna, pedagogika egzystcncjalizmu czy pedagogika religii.

Druga tendencja w' budowaniu teorii pedagogicznych zdecydowanie uprzywilejowuje społeczeństwo jako zasadniczą kategorię konstytuującą praktykę edukacji i nosi nazwę didaskalocentryzmu. Ten paradygmat pedagogiki daje się umiejscowić po praw^rej stronie rysunku 3.2. obejmując strukturalizm i funkcjonalizm.

Społeczeństwo tworzy trwałe struktury praktyki edukacyjnej, w' ramach których dokonuje się transmisja uznanego za obiektywny dorobku kultury. Uczniowie stanowią ważne ogniwo tego systemu, ponieważ internalizując (uwew^r-nętrzniając) wartości zastanej kultury, przeniosą jc w świadomość kolejnych