4

sin T_x—sin ?₂

Dla małych kątów możemy przyjąć, że ich sinus równa się kątowi wyrażonemu w mierze łukowej, a więc

d₂

A-

72

Ti-72 ’

(3)

przy czym warto zauważyć, że zamiennik Q miary łukowej wystąpi we wzorze (3) jako czynnik w liczniku i mianowniku, a więc zredukuje się i kąty y wystarczy tu wyrazić albo w stopniach i dziesiętnych częściach stopnia, albo w minutach, albo w sekundach.

Odmierzając od punktu M₂ na przedłużeniu prostej M_rM_z znaleziony odcinek d₂, znajdziemy szukany punkt M₀. Kąt zmierz' ny na nim powinien wynosić 180°.

Gdybyśmy punkt M₂ obrali po drugiej stronie prostej PK, t kąt Y2 wejdzie do wzoru (3) ze znakiem ujemnym, a odcinek należy wówczas przyjąć także jako ujemny i odmierzyć g w kierunku od punktu M₂ do punktu M_x.

c. Długość odcinka jest większa niż 5 km

Przy tak długich celowych tyczenię jfest jeszcze bardziej utrudnione. Jeżeli sygnał na punkcie K jest dobrze widoczny, to można zastosować jeden ze sposobów tyczenia, omówionych poprzednio w punkcie b. W przeciwnym wypadku wyznaczamy na prostej kilka odległych punktów kierunkowych M, N itd. przy użyciu sygnałów świetlnych ustawianych na punkcie końcowym i danym punkcie pośrednim. W dzień można do tego celu użyć heliotropów, a w nocy — światła sztucznego. Czasem może zajść potrzeba wybudowania specjalnych sygnałów lub podniesionego stanowiska teodolitu. Po wyznaczeniu w ten sposób kilku punktów pomocniczych reszta punktów pośrednich da się łatwo wyznaczyć znanymi już sposobami.

Dokładne naprowadzenie na tyczoną prostą pomocnika, znajdującego się w odległości kilku kilometrów od stanowiska instrumentu, nastręcza, zwłaszcza w nocy, poważne trudności, dlatego sygnał świetlny ustawiamy zwykle blisko tyczonej prostej (rysunek 25), mierzymy kąt odchylenia cc, a znając odległość b ty-czonego punktu od instrumentu obliczamy przesunięcie A z wzo-

W celu wytyczenia długiej prostej zal geodezyjną między punktem początkowył wyznacza się punkty pośrednie. Metoda U kładniej w rozdziale o tyczeniu budowli i5).

się często osnowę tońcowym i od niej ^dzie omówiona do-jowych (patrz § 76,

K

4-    ²'

..........'

Rys. 25

2. Tyczenie prostej w terenie falistym

a. Z punktu początkowego widać punkt końcowy i bliskie punkty pośrednie, lecz dalsze są niewidoczne

Ponieważ w tym wypadku mamy dany kierunek prostej, więc wytyczamy możliwie najdalszy punkt pomocniczy M. Jeżeli z punktu tego widać punkt końcowy K, to dla sprawdzenia możemy zmierzyć kąt PMK, który powinien być równy 180°. Stwierdziwszy ewentualną rozbieżność, poprawiamy położę punktu M wg wzoru (2), a następnie, w zależności od warunj terenowych, tyczymy następny punkt pomocniczy N i podoJ wyznaczamy punkty dalsze. Wytyczenie dostatecznie gęsto pi tów pośrednich na odcinkach PM, MN itd. nie sprawia już truć ności.

Jeżeli jednak z pewnego dalekiego punktu pomocniczego M nie widać punktu końcowego K, to na punkcie M ustawiamy teodolit, celujemy na punkt P i po przechyleniu lunety przez zenit wyznaczamy na kierunku MK możliwie daleko położony ppunkt IVj (rys. 26). Ze względu jednak na błąd kolimacji, celu-

Rys. 26

jemy na punkt P ponownie przy drugim położeniu lunety i po przechyleniu jej przez zenit wyznaczamy punkt AT₂. Właściwe ^położenie punktu N otrzymamy dzieląc odcinek na połowę. Jeżeli z punktu N nie widać jeszcze punktu K, to prostą >rzedłużamy w podobny sposób dalej i wreszcie dojdziemy do >ewnego punktu R, z którego będzie widać punkt K. Wytycza-przy dwóch położeniach lunety punkt K jako przedłużenie

5-5