7

mnie, ale także, w jaki sposób świat dla mnie stanowi cogitatum mych cogitationes. 'Nie tylko stwierdzą ogólnie, że .ego cogito w sposób apodyk-tyczny wyprzedza istnienie świata dla mnie, lecz poznam i w pełni ogarną mój konkretny byt jako ego, a wtedy oto, co ujrzą: byt mój jako naturalnie doświadczający i żyjący w świecie polega na szczególnym transcendentalnym życiu, w którym dokonują doświadczenia w naiwnym zaufaniu, wprowadzam w dalszy ruch swoje naiwnie nabyte przeświadczenia o świecie itd. Postawa fenomenologiczna razem z ^eig££^ś_£olega więc na^ tym,_z_e_ u zjTTiruTe^st a toczną; jala się daj^e ponTyTTecT pozycją doświaTTjlną. i poznawczą, z~klTojLe_j s t r o n"h y m wi dzein_ w!_as nc_gp— r aT n o - ś w i a t o w eg 6 j. a__i _J, e_g ,o__ż y_ £_i_ą, iprzy czym staje"się ono wtedy jedynie szczególnym fragmentem czy warstwą mojego ujawnionego życia transcendentalnego. Bezstronny jestem o tyle, o ile „powstrzymuję się” od wszystkich mych światowych zainteresowań, które przecież żywią, stając — ja, filozofujący — ponad nimi i przyglą- _;i dając się im, biorąc je za temat opisu, podobnie jak w ogólności moje ego transcendentalne.

W ten sposób razem z redukcją fenomenologiczną dokonuje się niejako rozszczepienie „ja”: t£S2z-: scendentalny widz stąje^^onad^sgfflyg ^^g’ rh-Tsiebie także~ jako ja zastanejw świecie, znajauie, ; zatSTwloEiTlako cogitatumsiehieA^ ka, a w pr?yń?1 eźńyehTdb niego cogitationes zna]-rl 1 ijp transc enden t afne życie i_byt, tworz§ce_ogoł tego, co jest w świecie. Jeżeli człowiek naturalny (również 'ja, które wprawdzie jest ostatecznie transcendentalne, ale nic o tym nie wie) ma istniejący w naiwnej absolutności świat i naukę o święcie, to jego widz uświadomiony jako e^ojransgep^ Mentalne ma świąiUfidyiłie,jako-l.enO-inen, jako., cogitatum każdorazową], cogitatio, jako^tOj^ęo^gLą^ jawi w każdorazowym zjawisku^, j aka^kOJelaL,

_Tłum- M. _SKWIECIŃSKI

'ADAM SIKORA

JAMES I PRAGMATYZM

Wmmmm

■

mSSUm

William James urodził się w Nowym Jorku 11 stycznia 1842 r. Część młodość-, spędził w Anglii, przebywał we Francji i Szwaj-ca-,i Po po_Wro_Ci_{e do} stanów Zjednoczonych w* _^zamierzał początkowo poświęcić się sztuce. WCąpił nawet do pracowni malarskiej W. M. Hun-ta. Jednakże po kilku miesiącach porzucił malar-stm dla nauk przyrodniczych, studiując kolejno chu.uę, anatomię, medycynę. W roku 1869 uzyskał stop en doktora medycyny i rozpoczął karierę nau/.ową,' konkretyzując swoje zainteresowania w dziedzinie anatomii i fizjologii. Rychło jednak ■ od studiów fizjologicznych przeszedł do psychologu. Nie uprawiał jednak psychologii tradycyjnej lecz psychologię fizjologiczną, eksperymentalną. James załozył nawet pierwsze w Stanach Zjedno-

.

317