DSC61

cać, ale także prowadzić w sposób poglądowy, z uwzględnieniem możliwy umysłowych i zainteresowań dziecka. Opanowanie przez ucznia czytania i ^; sania w języku łacińskim oznaczało rozpoczęcie nauki gramatyki, której reg_u ły wyjaśniał po włosku, uważając, że ułatwi to zrozumienie zasad. Po |||jJ waniu gramatyki nauczano dialektyki i retoryki. Nauczanie łaciny było uro? maicone lekcjami matematyki. Program szkoły obejmował także elemeą nauk przyrodniczych. Vittorino stawiał duże wymagania nauczycielowi, uw* żając, że powinien on rozpoznać zdolności, charakter, zainteresowania dziec. ka, starać się je rozwinąć, a metody wychowawcze i dydaktyczne dostosował do indywidualnych możliwości ucznia. Zakładał, że nie każdy musi być uczo-nym, ale każdy, dzięki posiadanemu wykształceniu, powinien dodatnio wpły. wać na otoczenie. Wychowanie moralne oparł na harmonijnym współżyciu jednostki ze zbiorowością. Współżyciu, w którym nieistotne były progi mąjąi. kowe czy pochodzenie. Młodzież, jego zdaniem, powinna znać zarówno swoje prawa, jak i obowiązki. Pośmiertnie od przyjaciół otrzymał medal z napisem. Był ojcem wszystkiego, co ludzkie. Zmarł w 1446 r.

BRACIA WSPÓLNEGO ŻYCIA

Na terenie Niderlandów działało Zgromadzenie Braci Wspólnego Życia, zwane również fratres devoti. Inspiratorem tego ruchu był ludowy kaznodzieja G. Groote, który skupił wokół siebie grupy mężczyzn różnych stanów i zawodów, żyjących w dobrowolnym ubóstwie, bez ślubów zakonnych. Jednak pod wpływem nieufności, jaką Kościół wykazywał wobec Braci, ruch zinstytucjonalizował się, przyjąwszy wzór pierwotnych gmin chrześcijańskich. Pozostając pod kierownictwem rektora, kapłani, klerycy i świeccy żyli wspólnie, mieli określony czas posiłków, modlitwy i pracy. Głównym zajęciem Braci Wspólnego Życia było kopiowanie rękopisów i prowadzenie burs dla uczącej się młodzieży, niektórzy bracia zajmowali się rzemiosłem. Świadomie przeciwstawiali się wszelkim skrajnościom i surowym praktykom ascetycznym, dostosowywali się do poziomu życia przeciętnego człowieka. Bracia Wspólnego Życia przyczynili się do rozwoju szkolnictwa i wnieśli w edukację nowe elementy. Ich sztandarowa szkoła w Zwolle liczyła w XV w. 1200 uczniów pochodzących z różnych krajów europejskich, w tym z Polski. W 1472 r. przybyli z Zwolle do Chełmna, gdzie prowadząc szkołę, założyli drukarnię. W swoich szkołach prowadzili naukę według zreformowanego programu, z którego usunęli średniowieczne dysputy, astronomię i elementy medycyny, wprowadzili natomiast gramatykę łacińską, retorykę, filozofię i logikę. W wychowaniu kładli nacisk na wyrobienie nawyku uczciwego życia, poprawne zachowanie. Ograniczyli bądź pominęli tradycyjne formy nauczania religii, zastępując je objaśnianiem Nowego Testamentu. Zwalczali żebractw o uczniów, powierzając ubogich opiece zamożnych wdów. Sami urządzali bursy, w których p<xi-opieczni otrzymywali ubranie, jedzenie, a nawet pomoc w znalezieniu pracy. Największym osiągnięciem było jednak wprowadzenie w życie zasady własności podręczników. W tym celu założyli 60 drukarń, które wydawał) podręczniki dla szkół i uniwersytetów. Kronikarz pisał: U' kraju tym każde dziecko umie pisać i czytać, każdy mieszczanin zna matematykę, łacinę i języki nowożytne. Szkoły są własnością wszystkich mieszkańców danej miejscowości a utrzymują je samorządy gminne. Średnie szkoły klasyczne powstawały me tylko we wszystkich miastach, ale i w większych wsiach .

ERAZM Z ROTTERDAMU (1467-1536)

W atmosferze XV-wiecznej holenderskiej rzeczywistości w schował s»ę najwybitniejszy myśliciel Europy - Erazm z Rotterdamu, zwany ..księciem humanistów”. Absolwent szkoły Braci Wspólnego Życia, student patrioci

¹ „Historiawychowania'. Red. L Kurdyhacha Wais/aw.1 1967, 1 I. v '12