29112

zmian, „chłopski sposób myślenia”, ale także upór, wytrwałość i raczej skłonność do akceptacji własnej sytuacji społecznej niż dążenie do jej zmiany (wymiar kulturowy i społeczny).

Na temat jednej z cech kultury wsi, tradycjonalizmu chłopskiego, w sposób następujący pisał m.in. S. Czarnowski:

Tradycjonalizm chłopski

To ...] „obciążenie przeszłością”, ten tradycjonalizm kultury chłopskiej jest jedną z najbardziej uderzających cech tej warstwy. [...]

Tradycjonalizm chłopski nie na tym polega, by wszystko, co jest w kulturze ludowej odziedziczone zostało od prawieków, ale na tym, że wszystkie elementy tej kultury, zarówno zupełnie nowe, jak bardzo dawne, prezentują się w jednej płaszczyźnie jako to, co „zawsze było”, jako to, „co się zawsze robiło”, jako dobro przekazane, rzekomo odwieczne. Inaczej mówiąc, kultura cliłopska, „sposób cltłopski", obyczaj jest w rozumieniu chłopskim poza czasem. Cliłop w tradycjonalizmie swoim jest antyhistoryczny.

Podłoże ruchu chłopskiego, w: Wybór pism socjołogicznych, KiW, Warszawa 1982, s.167-169._

Procesy modernizacji, które pod koniec XX wieku przybrały postać globalizacji doprowadziły do zaniku tak definiowanej „wiejskości” i odrębnego systemu życia wiejskiego. Zmiana ta przez socjologów bywa określana mianem depesentyzacji (depecisantisation) albo „końcem chłopów”. Społećzeństwo przemysłowe i kapitalistyczna gospodarka wcliłonęły społeczeństwa cliłopskie, pozostawiając niewielkie liczebnie kategorie producentów żywności, które tracą elementy chłopskiej specyfiki.

Jednakże w wielu wymiarach społeczeństwo polskie zachowuje nadal wiele cech syndromu wiejskiego. Jego rozpad przebiega inaczej, dużo wolniej niż w krajach Europy Zachodniej, gdzie kontekst przemian stanowiły procesy uprzemysłowienia i urbanizacji. Chociaż wiele różnic między miastem a wsią w społeczeństwie polskim traci powoli na znaczeniu, to jak wskazują wyniki badań (por. Rapon o Rozwoju Społecznym. Polska 2000), segment wiejski społeczeństwa polskiego różni się istotnie od segmentu miejskiego i staje się jako całość obszarem problemowym, zmarginalizowanym, który będzie wymagał wielu reform i przemian strukturalnych. Analizy przeprowadzone z użyciem Wskaźnika Rozwoju Społecznego (Humań Development Index -HDl), który obejmuje przeciętne dalsze trwanie życia, ogólny wskaźnik solaiyzacji brutto dla wszystkich poziomów nauczania, wskaźnik umiejętności pisania i czytania ze rozumieniem oraz produkt krajowy bmtto przypadający na

2