apoptoza025

ptotycznych pojawiły się doniesienia o nietypowym udziale kaspazy-8 w niektórych szlakach [69, 178, 179]. Kaspaza-8 (a także -2 i -10) uchodzi za enzym związany z przepływem sygnału śmierci z DISC na kaspazę-3 lub kaskadę kaspaz w szlaku receptorowym (por. 23.4.2). Jednakże okazało się, że w niektórych przypadkach apoptozy komórek indukowanej lekami aktywacja prokaspazy-8 nie jest związana z obecnością receptora/ów, a uczestniczy w niej cytochrom c i białko adaptorowc Apaf-1 [69]. Wykazano, że dochodzi do aktywacji kaspazy-9, która rozszczepia prokaspazę-6 i dopiero wtedy ta aktywna kaspaza dokonuje proteolitycznego ataku prokaspazy-8, a następnie kaspazy-3. Natomiast w komórkach, w których apoptozę wzbudzano adenowirusem El A, przekaz sygnału nie wymaga obecności białka FADD. Dochodzi wtedy do aktywacji prokaspazy-8 w kompleksie przypominającym apoptosom w siateczce śródplaz-matyczncj utworzonym z udziałem białka tej struktury — p28 Bap31 i Apaf-1 (lub cząsteczek o podobnej funkcji) [178, 179]. Taką aktywację hamuje białko Bcl-2.

23.5. PRZEBIEG APOPTOZY

Uruchomienie programowanej śmierci w komórkach według opisanych wcześniej szlaków prowadzi zwykle do aktywacji wielu białek komórkowych, ujawnienia ich aktywności powodującej załamanie ich cy-to- i nukleoszkieletu. Zestaw genów i kodowanych przez nie białek biorących udział w apoptozic zależy od typu komórek i bodźców (ich siły) prowadzących do ich samobójstwa. W przebiegu tego procesu dochodzi do kaskady zdarzeń, które obejmują trzy fazy (rys. 23.9), tj. 1) inicjacji czy wzbudzenia, 2) wykonawczą i 3) zniszczenia.

sygnał

Rys. 23.8. Schemat szlaku apoptozy indukowanej stresem z udziałem kaspazy-12. Na rysunku przedstawiono schematycznie prokaspaz^kaspazę-9 oraz kaspazę-3 z zaznaczeniem aktywnego pentapeptydu zawierającego cysteinę centrum aktywnego. Substratem kaspazy-3 może być prekursorowe

białko amyloidu (APP)

(Opracowano na podstawie [126], p. 196, fig. 3)