7 (1109)

etanowi zazwyczaj rodzina, później takie szkoła. Pojawia się wtedy u dzieci silna potrzeba brania udziału w pracach naprawdę użytecznych. Wiele dzieci upośledzonych, które przejawiają uporczywą niechęć do zajęć typu szkolnego lub przedszkolnego, z radością włącza się do pracy, której użyteczność Jeet dla nich zrozumiała. Tak np. etareze dzieci z prawdziwym zapałem wykonują prace domowe.

Z punktu widzenia zaspokojenia potrzeb psychicznych nie Jest ważne, czy praca dziecka rzeczywiście jeet skuteczna. Najistotniejsze Jest, by dziecko - spełniając najprostsze choćby polecenia - czuło się rzeczywiście potrzebne 1 włączone w nurt zbiorowego wysiłku.

5.6. Potrzeby popędowe, ich socjalizacja i intelektualizacja

Zaspokojenie potrzeb popędowych Jest bezpośrednim warunkiem utrzymania się przy tyciu Jednostki i gatunku. Potrzeby popędowe występują u wszystkich gatunków, ale zaspokajane 8ą w różny sposób. Na przykład zachowaniem owadów kierują sztywne mechanizmy instynktu. Ogólnie biorąc, im wyższy Jest rozwój umysłowy gatunku, tym bardziej plastyczne - w zależności od sytuacji - są sposoby zaspokajania potrzeb popędowych. 0 człowieka zaspokajanie tych potrzeb jeet w dużej mierze zależne od uczenia się i - co dla naszych rozważań Jest szczególnie ważne - dokonuje się zawsze w sytuacjach społecznych. Tak np. potrzeby pokarmowe zaspokajamy zazwyczaj w towarzyetwie i robimy to w sposób barcfzo ściśle wyznaczony przez panujący obyczaj. Podobnie zaspokajanie potrzeb seksualnych odbywa się w określonych ramach prawnych i obyczajowych. Proces prowadzący do zaspokajania potrzeb popędowych w społecznie przyjętej formie nazywamy socjalizacją potrzeb,

Trzeba tu z całym naciskiem podkreślić, że wychowanie w kierunku socjalizacji potrzeb popędowych jest konieczne i bywa skuteczne nawet wobec upośledzonych w stopniu głębokim.

Rozpatrując potrzeby popędowe osób upośledzonych umysłowo musimy zawsze uwzględniać kilka czynników, a mianowicie: Jaki Jeet ich właściwy cel biologiczny, w jaki sposób w ich realizacji udział biorą czynności wyuczone i "rozumienio sytuacji oraz w Jakim stopniu zaspokajanie popędu zgodno Jest z panującym obyczajem.

5.7. Potrzeby pokarmowe .

Przyjmowanie pokarmu ma wielorakie cele. biologiczne i społeczne ;

1/ zapełnienie żołądka i usunięcie skurczów głodowych,

2/ Jedzenie, ssanie lub gryzienie Jako czynności przyjemne same w sobie,

3/ przyjemne doznania wecbowe, smakowe 1 dotykowe i — o czym

^ ^J    wzrokowe

trzeba również pumlętaó - doznania Owiązane z estetyoznym wyglądem potraw i nakrycia stołu,

4/ miłe kontakty społeczne podczas wspólnie spożywanego posiłku, dzielenie się jedzeniem.

Bardzo silny Jest zwłaszcza wpływ wspólnie apożywanycb posiłków na tworzenie się poczucia wspólnoty społecznej. Jako przykład służyć mogą rytuały braterstwa u ludów prymitywnych; najważniejszym punktem tych rytuałów Jest zazwyczaj wspólne Jedzenie przepisanych przez obyczaj pokarmów.

Jeśli ograniczymy się do zaspokajania głodu w sensie napełnienia żołądka - Jak to się działo w źle prowadzonych zakładach - popęd pokarmowy nie ulegnie ani intelektualizacji, ani socjalizacji. Obserwujemy wtedy ślepą żarłoczność, niesłusznie uważaną dawniej za Jeden z objawów głębszego niedorozwoju. Planowa praca nad wprowadzeniem do sytuacji pokarmowej elementów rozumienia i socjalizacji Jest szczególnie ważna w wycbowniu małych dzieoi 1 osób upośledzonych w stopniu głębokim, gdyż Jest to niejednokrotnie Jedyna sytuacja,    w

której można wywołać u nieb zachowania społeczne w sensie współdziałania z partnerem społecznym - osobą karmiącą.

I

5.8..Potrzeby płciowa

Już we wczesnym dzieciństwie obserwujemy u dzieci dążenie do przyjmowania wyglądu i zachowania stosownego do płci. Dążenie to ma duże znaczenie dla prawidłowego kształtowania się osobowości społecznej. Dojrzałość osobowości, to bowiem, między innymi, przygotowanie do pełnienia roli społecznej dorosłej kobiety lub dorosłego mężczyzny. Wczesne objawy utoż-