CCF20071022012

264 Psychologia rodziny: teoria i badania

a w konsekwencjii pojawiania się postawy nadmiernie wymagającej, a nawet odrzucającej.

Rodzice wobec dziecka mogą mieć ..różne oczekiwania (płeć, wygląd, inteligencja), a niespełnianie się ich może również doprowadzić do uformowania się niewłaściwych postaw jednego z rodziców bądź też obojga. Obcowanie z dzieckiem i doświadczanie satysfakcji emocjonalnej z faktu jego posiadania w wielu przypadkach może doprowadzić do silniejszej integracji życia rodzinnego, a w konsekwencji do utrwalania się pozytywnych postaw wobec dziecka.

3.3.4. Czynniki kulturowe a zaangażowanie rodziców w relacje z dziećmi

Współczesne badania dotyczące relacji rodzic - dziecko powinny brać pod uwagę kulturalną i strukturalną różnorodność, która charakteryzuje współczesne rodziny. Obecnie uznaje się, że kultura może kształtować zarówno strukturę, jak i doświadczenie rodzicielstwa (Martin, Colbert, 1997). Kultura może wpływać na styl rodzicielstwa przez kształtowanie wartości, nastawień, postaw, przekonań czy celów, które rodzice wnoszą do swoich relacji z dziećmi. Dziecko, rozwija się w określonej kulturze, będąc jednocześnie narzędziem, przez które kultura jest transmitowana od rodzica do dziecka (Harkness, Super, 1995). To sugeruje, że rodzice z różnych kultur mogą mieć odmienne przekonania, nastawienia, wartości i zachowania rodzicielskie nakładające się na te, które są w panującej kulturze. Te wyjątkowe cechy odnoszą się do podstawowych kwestii, takich jak definicja i rola rodziny w życiu dziecka. One też odnoszą się do rodzicielskich przekonań determinujących rozwój dziecka, definiując określone strategie wychowania, sposób pełnienia roli rodzica przez poszczególnych małżonków oraz priorytety rozwojowe. Na przykład, jakaś kulturalna struktura ceni edukację i tym samym próbuje zaszczepić szacunek dla nauczycieli i potrzebę zdobywania wiedzy swoim dzieciom. Inne grupy mogą kłaść nacisk na rozwój kreatywności i spontaniczności w młodym pokoleniu, podczas gdy jeszcze inne mogą w szczególny sposób cenić szacunek i posłuszeństwo dla autorytetów (Garda Coli, Meyer, Brillon, 1995).

Ważne jest podkreślenie faktu, że kultura nie determinuje jednoznacz- . nie. to znarzv bp wnłyj*/ ktfkpW    I

będzie się zmieniać w zależności od cech podmiotowych i sytuacji. Meta-perspektywa przedstawiona wcześniej przypomina, że przecież nie wszyscy członkowie poszczególnych grup zachowują się w ten sam sposób. Istnieją indywidualne różnice wśród członków grupy odnośnie do tego, jak silnie oni identyfikują się z kulturą (Hanson, 1992). Psychologia zauważa, że podstawowe procesy dotyczące pełnienia roli rodzica są charakterystyczne dla większości rodzin, bez względu na ich kulturowe „naznaczenie” (Garcia Coli, Meyer, Brillon, 1995). Jednak istnieją pewne szczególe czynniki w rodzinach, które mogą być kształtowane przez kulturę. Wyjątkowe i silne tradycje rodzicielskie — wynikające ze znaczącego wtopienia się rodzin pochodzenia w określoną kulturę — mogą tworzyć napięcia między małżonkami, którzy byli i jeszcze w jakiś sposób są członkami kulturalnych grup, w których wzory rodzicielstwa były spostrzegane odmiennie w różnych aspektach. Style rodzicielskie są zakorzenione w kulturalnym kontekście rodziny i osądzanie stylu rodzicielskiego konkretnego rodzica jako nieprawidłowego może budzić w nim stanowczy opór z uwagi na kulturowe żako twiczenie. Wyraźnie obserwowane obecnie tendencje globalizacyjne nie tylko sugerują, ale wręcz wymuszają w studiach nad rodziną potrzebę głębsze analizy tego, jak poszczególne tradycje kulturowe rozumieją problem) rodzicielstwa, w czym są podobne, a w czym się zdecydowanie różnią. Wy daje się to konieczne, aby zrozumieć genezę prezentowanych w danej struk turze rodziny konkretnych stylów rodzicielskich i oceniać ich efektywność

3.4. Typologie postaw rodzicielskich

Ciągle aktualne zainteresowanie wpływem postaw rodziców na rozwó osobowości dzieci powoduje, że zwiększa się liczba prac (zarówno w para dygmacie teorii systemowej, jak i postaw), w których dąży się do komplek sowego poznania tego zagadnienia. Rozwija się teorie (np. teoria przywiąza nia), szuka się nowych strategii badań, wzbogaca się narzędzia badawcze Analiza literatury przedmiotu doprowadza do pewnej konsternacji, wynika jącej z częściowej odmienności uzyskiwanych rezultatów, k może to prze cięż wynikać z uwzględniania różnorodnych kategorii postąp zachowań cz stylów rodzicielskich oddziaływań. Refleksja nad różnorodnością ujmowa

do pewnej ich    jtst ™tofr