CCF20110108002

Inny grot drewniany plemienia Menominee - tym razem strzała jest opierzona piórami indyka. Groty te stosowano do polowań na drobną zwierzynę i ptaki.

Grot drewniany plemienia Lisów. Strzała nieopierzona 58 cm strugana z jednego kawałka wraz z grotem. Warto zwrócić uwagę na staranne obrobienie osady.

Grot krzemienny niezidentyfikowanego plemienia. Wcięcia pod zadziorami służą do mocowania włóknami lub ścięgnami.

Groty kościane plemienia Cahokia. Kość nie da się wyostrzyć tak jak krzemień, zatem krawędzie tnące uformowano w zęby. Groty są starannie wygładzone i bardzo cienkie.

56

Groty metalowe z kolekcji malarza Georgea Catlina zgromadzonej około 1830.

Praktycznie każdy łuk czy strzała jest kunsztownym dziełem wyrafinowanego rzemiosła, gdzie przy minimum technologii osiąga się końcowy efekt dzięki mistrzowskiemu opanowaniu narzędzi i właściwości materiałów. Ze względu na ogromną różnorodność metod wykończenia zaprezentuję tylko kilka charakterystycznych przykładów.

Grot drewniany strzały o długości 72 cm opierzonej piórami indyka plemienia Po-whatan. Malowany na zielono. Takie groty strugano precyzyjnie wraz z promieniem strzały z jednego grubego kawałka drewna. Wykonanie go bez użycia narzędzi metalowych wymagało wysokiego poziomu umiejętności.

Grot drewniany strzała nieopierzona 70 cm. Prawidłowy lot zapewniała znaczna masa takiego grotu. Plemię Menominee używało wielu rodzajów takich maczugowatych grotów. czasem uzupełnionych kamiennym lub kościanym ostrzem.

Grot krzemienny plemienia Cahokia. Pełne pojęcie o precyzji wykonania dają dopiero wymiary. Ten grot ma 2 cm szerokości.

Kamienny grot przez długie lata pozostawał symbolem toporności. Tymczasem łucznicy Perscy czasów Dariusza i Kserksesa używali właśnie grotów z obsydianu, mimo, iż Persowie dysponowali dobrze rozwiniętą metalurgią. Grot krzemienny czy obsydiano-wy ma nad metalowym jedna potężną przewagę: łatwo osiągnąć niesamowitą wręcz ostrość krawędzi, o czym wie każdy, kto skaleczył się szkłem. Krzemień nie jest tak kruchy jak szkło, a krawędź ma podobną. Podobne wyostrzenie grotu metalowego przy pomocy prostych narzędzi jest niemożliwe, a jeśli się nawet uda, to grot szybko się stępi, może nawet już w kołczanie. Przy niezbyt silnych tukach grot bardzo ostry znacznie przewyższa grot tępy skutecznością.

Łuki myśliwskie, przeznaczone do polowania z podchodzeniem celu, czasem muszą być długo utrzymywane w pozycji napiętej, zanim można puścić cięciwę. Szans na poprawienie pudla nie będzie - chybione zwierzę nie poczeka i długie tropienie pójdzie na marne. A nawet doskonały łucznik strzeli gorzej, jeśli jest zmęczony - a to zależy także i od tego, czy będzie przez kwadrans przed strzałem napinał łuk o naciągu 60 czy 110 funtów... Dlatego łuki myśliwskie nie mogą i nie muszą być tak twarde jak bojowe, przeznaczone do zwalczania przeciwnika w zbroi.

Grot kamienny mocowany ścięgnami zwierzęcymi i klejem. Obok sposób nacięcia promienia strzały pod grot. Plemię Apache.

Grot kościany strzały 665 mm opierzonej orlimi piórami plemienia Lisów. Grot jest tylko wklejony w szczelinę w promieniu. Dzięki ostrym krawędziom tnącym i precyzyjnie wyrobionemu punktowi oparcia dobrze wypełnia swoje zadanie bez rozłupania promienia.

Ale gruba zwierzyna na ogół ma grubą skórę. Przy ograniczonej sile uderzenia strzały ostrość grotu nabiera znaczenia. Dlatego do krzemiennych grotów Indian należy podchodzić z szacunkiem. Były tworem ogromnego doświadczenia myśliwskiego i doskonałej znajomości dostępnych materiałów.

Oczywiście grot krzemienny ma swoje liczne wady. Przede wszystkim jest pracochłonny i trudny do wykonania. Kowal wykona 3-4 dobre stalowe groty, zanim jego kolega pracujący w krzemieniu ukończy jeden. Ponadto dobry surowiec nie leży pod nogami - w Europie w epoce kamienia podróżowano po niego nawet i po kilkaset kilometrów. A trudno jest zabrać ze sobą zapas krzemienia na późniejszą produkcję, jeśli się nie dysponuje ciężarówką.

O innych wadach przekonali się Persowie pod Maratonem i Termopilami, gdy pomimo wystrzelenia istnych chmur pocisków nie zadali poważniejszych strat Grekom. Obsydia-nowe groty po prostu rozpryskiwały się o zbroje i tarcze hoplitów. Jednak to nie dotyczy Indian Równin - w tamtych okolicach i czasach zbroje płytowe należały do niebywałych rzadkości.

Większość metalowych grotów dla Indian wykonywali biali kowale - było to zyskowne i niezbyt pracochłonne zajęcie. Porównanie ich z wyrobami średniowiecznej Europy pozostawia smutne wrażenie dekadencji - są na ogól wyklepane byle jak. Oczywiście bywały też i metalowe groty wykonane przez samych Indian, którzy pozyskiwali surowiec z metalowych odpadów i zdobyczy.

RYSUNKI WYKONAŁ AUTOR.

Grot metalowy mocowany ścięgnami i klejem, strzała 70 cm opierzona piórami orła - Czarne Stopy. Zwraca uwagę płytkie osadzenie grotu w promieniu.

Grot krzemienny strzały o długości 630 mm opierzonej piórami sokoła - plemię Poto-watomi.

>T RŻAŁ