CCF20120104022

235

234

235

234

imienne (niewerbalne

samodzielne

(zdania)

osobowe

(zdania właściwe) z os. f. czasów.

niesamodzielne

I

niezdaniowe

współrz. poo^.

pojed. złożone

Natomiast właśnie ze względu na różnice w tu; wie (ilość i charakter składników oraz rodzaj związków —• dzy nimi) można dokonywać dalszej szczegółowej klas/ cji obu tych głównych typów struktur składniowych.

Wszystkie formy wypowiedzeń można więc kła kować tak:

wypowiedzenie

werbalne

(wypowiedzenia zdaniowe)

samodzielne    niesamodzen^

(powiadomienia    (składniki z car

wykrzyknienia itp.)

nieosobowe

(równoważniki)

pojedyncze    złożone

A ^

podst. rozw. współrz. podrz.

oznajm. // pytaj. // rozkaz.

Zajmiemy się szczegółowo budową konstrukcji wyróżnionych “grubym drukiem", tzn. najpierw niesamodzielr; komunikacyjnie grupą imienną jako składnikiem zdań - oraz zdaniami w węższym sensie (czyli konstrukcjami z osobowa formą czasownika). Pozostałym typom zdań nieosobowyer i wypowiedzeń niesamodzielnych, uwikłanych w różne konteksty i sytuacje, poświęcimy znacznie mniej uwagi - choć w rzeczywistych rozmowach, w autentycznych tekstach (mó-

ych i pisanych) nie są one wcale tak rzadkie, jak mogło-;ę wydawać. Rozumiemy je jednak bez trudu, bo są to ozre przekształcenia zdań i grup “wzorcowych”, z którymi : rrafimy je powiązać.

3.1. Budowa grupy imiennej

Jak powiedziano, grupy imienne zwykle nie tworzą s-odzielnych komunikatów, lecz są złożonym składnikiem irr.ch wypowiedzeń samodzielnych, czyli zdań. W pewnych ?:r.ak sytuacjach frazy imienne także mogą być interpretowane jako samodzielne powiadomienia, pytania lub wy-^yknienia. Np. fraza: Odzież dziecięca - na szyldzie sklecanym informuje o rodzaju sprzedawanych towarów - ma *edy wartość zdania: Sprzedajemy odzież dziecięcą lub Tu :;e sprzedaje odzież dziecięcą. Podobnie frazy: Nowy film Andrzeja Wajdy! Piękna kobieta! Takie drogie książki?-« -ażające zachwyt, radość lub inne emocje. Taki£ wypo-*edzi sąjednak ściśle zależne od sytuacji ich użycia, i tyl-*: uwzględniając towarzyszący im kontekst można je trak-cwać jako emocjonalne skróty samodzielnych zdań, np.: , * 3zat się nowy film Andrzeja Wajdy! To jest piękna kobieta! ~s<ie drogie książki kupiłeś?

Dla składni ważne jest natomiast to, że rzeczownik -a<o człon konotowany przez czasowniki - łączy się z nimi r wymaganej przez nie (rządzonej) formie, wypełniając otwarte dla siebie" miejsca: podmiotu lub dopełnień . Zajmuje je więc jako składnik pojedynczy w różnych funkcjach ;<ładniowych:, np. podmiot (kto?): pisarz + stworzył + dzie-2 - dopełnienie {kogo, co stworzył? ) lub wraz z wszystkimi swymi określeniami, czyli jako grupa imienna {Ten wielki cisarz + stworzył + największe dzieło swego życia).