CCI20121218002

60 2. EkOJlPmiczna ocena.usług zdrowotnych

/

V

Tabela 2.3. Uraz kolana jako przykład analizy kosztów i korzyści

Scenariusz: Dziś po południu, grając w piłkę, uderzyłem się w kolano.

Telefonicznie zamówiłem wizytę w gabinecie u ortopedy lub w przychodni medycyny sportowej.

Termin wypada za dziesięć dni, w przyszły wtorek. Jednakże kolano bardzo mnie boli i zastanawiam się, czy nie powinienem natychmiast pójść do izby przyjęć.

PRZECIW (nie iść)

Wizyta w izbie przyjęć będzie kosztować 50 USD,

100, a może więcej.

(bezpośredni koszt poniesiony osobiście, pomijamy koszt ubezpieczenia)

Będę musiał czekać co najmniej 2 godziny, może 4.

(koszt alternatywny)

Kumple z drużyny pomyślą, że jestem mięczakiem.

(gotowość zapłaty za kule, żeby sprawa wyglądała poważniej)

Nawet jeżeli uraz jest poważny, zabieg może pogorszyć mój stan. (Kwestia dotyczy wyboru natychmiastowego leczenia albo leczenia we wtorek, a nie wyboru leczenia zamiast zaniechania leczenia, dlatego bierzemy pod uwagę tylko koszty zmienne)

ZA (iść do izby przyjęć)

Może przestanie boleć.

(pigułki na pewno szybko uśmierzają ból, wizyta u lekarza daje 1 na 3 szanse)

Zapobiegnę trwałej utracie zdrowia.

(Gotowość do zapłaty 50 000 USD, prawdopodobieństwo 1/200, dyskontowanie na 7 lat ze stopą 5%)

Będę się głupio czuł; jeśli'to coś poważnego, a ja nie pójdę do lekarza.

(poważny niepokój, gotowość do zapłacenia za normalną wizytę w gabinecie)

Nie mogę pracować, kiedy tu siedzę i martwię się.

(pieniężna wartość czasu jest taka sama dla korzyści i kosztów)

średnia

= 80 USD

3 godziny x 7 USD = 21 USD

gotowość zapłaty

= 40 USD

koszty poniechania = 0 USD

Całkowite koszty = 141 USD

150 USD x 1/3

= 50 USD

50 000 USD x 1/200 x 0,71 = 178 USD

gotowość zapłaty

= 20 USD

6 godzin x 7 USD = 42 USD Całkowita korzyść = 290 USD

Rozpatrywane zachowanie poucza nas o dolnej granicy, przy której korzyści przewyższają koszty (>141 USD). Inny przypadek, kiedy nie poszedłem do lekarza z powodu pięciogodzinnego oczekiwania oraz opłaty za wizytę wynoszącej 250 USD, nióże pouczyć nas również o górnej granicy kosztów (< 325 USD).

\

dolarów (opłata) + 21 dolarów (czas) + 40 dolarów Jutrach, liczony gotowością zapłaty) -- 141 dolarów (zob. tabela

Uczynimy rozsądnie"zakładając, że jeżeli stan kolana nie poprawi się, i tak będziesz w końcu szukał pomocy, nawet gdy teraz nie pójdziesz do izby przyjęć. Przypuśćmy, że jeszcze przed kontuzją umówiłeś się na wizytę w przychodni medycyny sportowej. Wyznaczono ci termin w przyszły wtorek. A zatem rachunek kosztów i korzyści dotyczy leczenia teraz albo leczenia za dziesięć dni, a nie alternatywy leczenia bądź rezygnacji z leczenia. Weźmiemy pod uwagę te punkty, w których twoja decyzja coś zmienia — policzymy krańcowe korzyści i koszty. Na liście za i przeciw zapisałeś po stronie korzyś-

ci, że wizyta w izbie przyjęć daje szansę zmniejszenia bólu. W ustalaniu za i przeciw kryje się zwykle element arbitralności, gdyż równie słusznie można powiedzieć, że uporczywy ból to koszt zaniechania wizyty w izbie przyjęć. Zmiejszenie kosztów jest mierzone tym samym miernikiem co korzyść, gdyż obie wartości wyrażają się w pieniądzu. Dzięki owej porównywalności możemy tworzyć zestawienie (bilans), które pomoże nam podjąć decyzję. Gdyby korzyści i koszty nie były wyrażone w ten sam sposób (w dolarach), każde z przeciwnym znakiem (+ albo -), nie sposób byłoby rozstrzygnąć, która strona przeważy.

Jaka jest wartość uśmierzenia bólu? Przypuśćmy, że zamiast iść do izby przyjęć,

% •    • . • •

mógłbyś po prostu zadzwonić do przychodni i telefonicznie ^trzymać receptę do apteki!. Ile gotów byłbyś zapłacić, żeby”dośfać lek, który" złagodzi ból? Kiedy boli, trudno się uczyć, często w ogóle nie można pracować. Ciężko zasnąć, nawet oglądanie telewizji nie sprawia przyjemności. Zdecydowałbyś się zapłacić aż 150 dolarów, żeby uwolnić się od bólu na następne dziesięć dni. Owa gotowość zapłaty jest poprawną miarą spodziewanej korzyści. Gotowość zapłaty jest odbiciem kosztu alternatywnego, czyli wartością najkorzystniejszej utraconej możliwości. Różni ludzie przykładają różne miary do tego, ile wart jest uporczywy ból. Co więcej, twoja wycena jego wartości nie będzie precyzyjna, ponieważ bardzo rzadko masz do czynienia z handlową wymianą bólu na pieniądze. A jednak fakt, że nie wydasz 200 dolarów na pigułki przeciwbólowe, świadczy o tym, że wartość uśmierzenia bólu jest dla ciebie mniejsza niż 200 dolarów. Wartość ta sytuuje się gdzieś pomiędzy dolną (0 dolarów) a górną granicą (200 dolarów) gotowości do zapłaty. Ból wart jest 40, 50, 150 dolarów, a może więcej? Nie możemy rozstrzygnąć tej kwestii, dopóki nie zbadamy całej krzywej popytu.

Oceniając korzyści popadliśmy w pewną przesadę, ponieważ w naszym przykładzie pigułki z całą pewnością uśmierzyłyby ból, gdy tymczasem wizyta u lekarza może przynieść ulgę, ale może też nic nie zmienić. Bezsprzecznie szansa zmniejszenia bólu jest mniej warta niż pewność, że ból ustanie. Ale o ile mniej? Możemy wprowadzić przybliżoną poprawkę na ryzyko, obliczając wartość oczekiwaną. Załóżmy, że na podstawie obserwacji wiemy, iż przeciętny obywatel byłby gotów zapłacić 150 dolarów za uśmierzenie bólu kolana. Jeżeli spodziewamy się, że wizyta w izbie przyjęć daje 1 szansę na 3 na uwolnienie od bólu, to spodziewana korzyść przy prawdopodobieństwie uśmierzenia bólu na poziomie jednej trzeciej, równa się jednej trzeciej owych 150

dolarów, które jesteś gotów zapłacić za ulgę. Wynosi zatem 50 dolarów.

• * . • «

Najważniejszą korzyścią z natychmiastowego leczenia jest zapewne zmiejszenie ryzyka trwałej utraty zdrowia. Ludzie gotowi są zapłacić tysiące dolarów i przebyć liczne operacje, żeby ich kolana dobrze się sprawowały. Chociaż tutaj liczy się tak naprawdę tylko twoja osobista wycena, sumy przyjęte przez innych ludzi mogą okazać się pożyteczną wskazówką, skoro sam nie masz wielu okazji do szacowania wartości urazów kolan. Powiedzmy, że oszacujesz stratę spowodowaną trwałą niesprawnością na 50 000 dolarów. To duża suma, ale prawdopodobieństwo, że wizyta u lekarza w tym, a nie w następnym tygodniu coś zmieni, jest bardzo niewielkie, wynosi może 0,5% (1 szansa na 200). A zatem oczekiwana wartość natychmiastowego leczenia, przeciwstawionego

* WJ>uin£ch-Zjednaczonych wiele.aptek jest .p.o.łączonyęk.skcią infąrmatyc^ią z lekarzami, a pacjent w wybranej aptece’ ma założoną dokumentacją., w której rejestrowane są zalecenia lekarskie (również telefoniczne) dotyczące wydawanych leków — wyja.<nienie'red: nauk'.3.^7T'    ........

• / i t

* 4

v: R •*-) ~c

w

4

%

2.3. Przykład z życia: uraz kolana

61

/