DSC00193

nicnie to dobrze znane jako kategoryczny dualizm dusz_Y i ciała przetrwało wieki w europejskim sposobie myśl*, nia. A jednak teraz, gdy gotowi jesteśmy odrzucić twicr-dzenic, że mamy ciało, na rzecz tego, że ciałem jesteśmy, zdajemy się potwierdzać istnienie naszych chtonicznych korzeni, nie rezygnując jednak całkowicie z gwiezdnego pochodzeniem, o którym opowiadają mity.

Głęboko zakorzeniono ludzko potrzebo j«t zmieniać anonimowe obszary w miejsca znaczące, zaś wyróżniona przez człowieka przestrzeń²⁴ (albo powierzchnia) często posiada znaki uczynione na podobieństwo ich twórcy. Archeologia i astroarcheologia²⁵ dokumentują archetypal-ny charakter takiej potrzeby czynienia własnego otoczenia bardziej wyróżnionym i więcej mówiącym. W ten sposób otoczenie jest nie tylko mniej wrogie, ale również koncentruje na sobie ludzką uwagę (choćby i na krótką chwilę), a ponadto spełnia rolę punktu startu dla wyobraźni. Warto jednak wskazać, że w wielu mitach to, co pierwotne, miało charakter „całkowitości neutralnej i twórczej"²⁶, a święte miejsce to takie, z którego dopiero może wyłonić się każdy przejaw religii. Natomiast „Ziemia, zanim przedstawiano ją jako Matkę, postrzegana była jako czysto kosmiczna moc twórcza, bezpłciowa lub, jak kto woli, ponadpłciowa"²⁷. A jednak często jej powierzchnię traktowano jako powierzchnię ciała „olbrzymiej Matki". W tych wierzeniach „kamienie utożsa-

^:ł Zob. Yi-Fu Tuan, Space and Place, llie Penycctnr of Eiptnena, 1977.

²⁴ L Lippard pisze o astroarcheologu: „Jest to nowa dziedzina, coś w rodzaju naukowego mieszańca. Przyciąga astronomów, antropologów, archeologów, fizyków, fotografów, inżynierów, specjalistów od mitologii porównawczej, a nawet artystów", Ovetlay..., dz. cyt., s. 112.

* M. Eliade, Okultyzm..., dz cyt. s. 219.

²⁷ Tamże, s. 207.

mia (się] z kośćmi Zicmi-Matki, glebę z jej ciałem, rośliny z jej włosami", a nawet odnaleźć można „utożsamianie organów z substancjami lub regionami kosmicznymi"²*.

Wejście w kontakt z ciałem owej Terra Genetrix ma zawsze charakter pierwotny. Jak podkreśla Lippard: „Niestrudzone zainteresowanie artystów podróż;), nawigacji) i oznaczaniem (mapping) jest często prób.) wskazania i zasymilowania mitycznego związku między codzienną wędrówką a drogą do duchowego celu"²*. Kozakiewicz, budując monumentalną i utopijną zarazem pracę „Pejzaże", wydaje się podążać tą drogą, choć nie bezpośrednio. Jego naznaczanie powierzchni (ziemi) w sposób konieczny przechodzi przez etap naznaczania własnego ciała, nawet jeśli ma ono wyłącznie charakter wskazania. „Pejzaże" istotnie opierają się na oczywistym fakcie, że „ciało jest pełne znaczeń, jest ważne"⁵⁰, ponieważ jest ono zawsze mocno obciążone libidalną energią i intymną pamięcią. Zgodnie zaś z koncepcją psychoanalityczną, ego jest właściwie projekcją lub mapą powierzchni ciała. Nic jest bowiem tak, że bierzemy nasze ciała w posiadanie, ale jesteśmy naszymi ciałami, i właśnie w ten sposób „droga do duchowego celu" - wspominana przez Lippard - wiedzie przez własne ciało. A jeśli ludzkie ciało funkcjonuje jako obraz kosmosu⁵¹ w skali mikro, to „Pejzaże" staja się kolejną próbą pierwotnego aktu hierofanii Nieba i Ziemi. Powierzchnia ziemi wydaje się funkcjonować tak jak powierzchnia ludzkiego ciała; wówczas ludzkie i ziemskie ciało stają się symbolicznie tą samą rzeczą. Astralne naznaczanie (mapping) ma charakter izomorficz-

^M Tamże, 192.

¹⁹ L. Lippard, Oveitay..., dz. cyt., v 121.

⁵⁰    E. Grosz. Volahle fłoiites..., dz. cyt., s. 32.

⁵¹    Inną możliwością jest potraktowanie człowieka jako centrum wszechświata, zob. Yi-Fu Tuan, Space and Place..., dz. cyt., s. 117.

117