DSC00487

gg Cif* I- Podstawy komunikacji

2-3. Elementy procesu w modelu kompetencji komunikacyjnej

Przedstawiony model kompetencji komunikacyjnej składa się z motywacji, wiedzy, umiejętności i kontekstu. Im bardziej jesteśmy /.motywowani i im więcej posiadamy wiedzy oraz umiejętności na temat stosownych i skutecznych sposobów w każdym rodzaju komunikacji i na każdym poziomie kontekstu, tym bardziej będziemy postrzegani jako kompetentnie komunikujące się osoby.

Do tej pory omówiliśmy te czynniki w ograniczonym odniesieniu do rzeczywistego zachowania, ponieważ to, co stanowi zachowanie kompetentne, czyli innymi słowy umiejętności, różni się w zależności od kontekstu. Każda część tego tekstu analizuje umiejętności odnoszące się do poziomu kontekstu: interpersonalnego. malej grupy i przemawiania publicznego. Najpierw jednak przyjrzyjmy się procesom wspólnym dla wszystkich kontekstów: komunikacji werbalnej, komunikacji niewerbalnej, spostrzeganiu, oczekiwaniom i wrażeniom.

2.3.1. Komunikacja werbalna i niewerbalna

komunikacja, bez względu na rodzaj kontekstu, zachodzi w dwóch podstawowych formach: werbalnej i niewerbalnej. Komunikacja werbalna jest językowa i może być pisana, mówiona albo przekazywana behawioralnie lub wizualnic-w inny sposób, jak w przypadku języka migowego. Każda werbalna komunikacja wykorzystuje język, czyli system symboliczny składający się z głosek i słów. Słowa z kolei są rozumiane zarówno w terminach semantyki, jak i składni. Semantyka odnosi się do kulturowo albo społecznie ustalonych znaczeń, podobnych do tego, co można znaleźć w słowniku. Składnia odnosi się do zasad łączenia słów lub symboli w zdania i wyrażenia.

Komunikacja niewerbalna zawiera wszystkie formy i aspekty komunikacji, które nie są oparte na języku. Składają się na nią zachowania zazwyczaj określane jako język nib, gesty, wykorzystanie przestrzeni i użycie głosu. Bardziej szczegółowo omówimy komunikację werbalną i niewerbalną w Rozdziałach 4 i 5.

2.3.2. Spostrzeganie, oczekiwania i wrażenia

Każde zachowanie czy to werbalne, czy niewerbalne, jeśli komunikuje wiadomość, to musi wywoływać wrażenie na innych. Zachowanie jest obserwowane, interpretowane, rozumiane i oceniane dzięki procesowi określanemu jako spostrzeganie. Jest to sposób nadawania znaczenia nieskończonej ilości informacji, których dostarcza świat dookoła nas. Podczas czytania tego zdania możesz zdawać tobie świadomie sprawę z oświetlenia, hałasu obok, kolorów, temperatury i nacisku wywołanego przez miejsce, na którym siedzisz lub leżysz. Teraz, kiedy o tym n spomniano, stwierdzisz, że możesz skupić uwagę ty lko na jednym z tych bodźców, proce sic koncentrowania uwagi na jakimkolwiek bodźcu, selektywnie przenosisz

inne rodzaje wrażeń w tło. Jeżeli próbowałbyś odbierać wszystko na tpmdŁ czy mw? raz, to prawdopodobnie niewiele byś osiągnął, ponieważ otrzymywał- wruetąp* byś zbyt dużo informacji.    w *>«*««* okąt

Ludzie w toku życia doświadczają coraz więcej różnych sytuacji.    ’’

W końcu liczą się kategoryzować pewne rodzaje sytuacji i ludzi jako podobne, by lepiej je i ich rozumieć. Jeżeli musiałbyś traktować każde pozdrowienie, każdą pierwszą randkę, każde zebranie grupowe poświęcone uczeniu się i każdą prezentację jako całkowicie nowy kontekst, to za każdym razem musiałbyś znajdować sposób ustalania, czego się od ciebie oczekuje. Inaczej mówiąc, mógłbyś nigdy niczego nie osiągnąć. By tego uniknąć, ludzie rozwijają oczekiwania albo obrazy umysłowe tego, jakie powinny być pewne rodzaje sytuacji i jednostek, wymagające określonych zachowań. W związku z tym, kompetencja działań komunikacyjnych jakiejś osoby zależna jest od tego, jak w danej sytuacji spełnia ona oczekiwania innych.

Kompetentna komunikacja wymaga wykorzystywania zachowań werbalnych i niewerbalnych. Jednak zachowania te nie są kompetentne same w sobie.

To raczej kompetencja jest wywoływaniem wrażenia. Wrażenie to powstaje na podstawie oceny spełniania przez zachowanie oczekiwań na temat kompetencji w danej sytuacji (Spit/berg, Canary, Cupach, 1994). Wracając do opisu na wstępie, Cambria była przekonana, że nie jest w stanie spełnić stawianych przed nią oczekiwań tak kompetentnie, jak osoby wokół niej. Jeżeli władze i pozostali studenci mieliby oczekiwania, że podstawą komunikacji jest umiejętność wysławiania się i otwierania na innych ludzi, to ich wrażenia na temat zachowań komunikacyjnych Cambrii polegały na niskiej ocenie poziomu jej kompetencji.

Cały proces spostrzegania, ściśle połączony z komunikacją, będzie przeanalizowany bardzo szczegółowo w Rozdziale 3. jednakże oczekiwania i oparte na nich wrażenia są szczególnie ważne dla sposobu, w jaki spostrzegamy innych jako bardziej lub mniej kompetentnych.

2.3.3. Model kompetencji komunikacyjnej

Kompetencja komunikacyjna to wykorzystanie werbalnego i/Iub niewerbalnego zachowania do osiągnięcia preferowanych celów w sposób, który jest stosowny do kontekstu. Zachowanie, które doprowadza do osiągnięcia preferowanych celów, jest skuteczne. Zachowanie, które jest zarówno skuteczne, jak i stosowne, optymalizuje możliwość tworzenia pożądanych wrażeń na temat kompetencji w kontekście.

Rysunek 2.3 prezentuje składniki kompetencji komunikacyjnej. Pokazuje, że motywacja i wiedza są wewnątrz jednostki, ale jednocześnie wpływają na jej umiejętności. Tc umiejętności albo zachowania przejawiają się w wydarzeniach komunikacyjnych, w których udział biorą inni. Każda osoba komunikująca się tworzy pewną impresję na temat tych zachowań na podstawie kontekstu i procesu