DSC00785

KfttftOA pihkws/.a, rozdział ii 21

wszystko maluje, ale dlatego, że grupuje to wokół postaci Eneasza. Bo przecież nie nazwalibyśmy malarzem, a zwłaszcza, jak powiada Arystoteles, malarzem scen bohaterskich kogoś, kto umiałby wymalować tylko kwiatek, potok czy tęczę. W tym zatem znaczeniu Arystoteles wyraził się, że czynności ludzkie są przedmiotem poezji, ponieważ wszystko inne przynależy do czynności ludzkich, względnie do człowieka jako do zasadniczego swego celu. Dodam tu jeszcze trzeci powód, ważniejszy może jeszcze od dwu wymienionych, dla którego jedynie czynności ludzkie nazwać można przedmiotem poezji. Jak bowiem wynika z przytoczonych przykładów, wszystkie inne zjawiska naśladuje poeta przeważnie w ten sposób, że przedstawia je takimi jedynie, jakimi są, opisując np. chmurę, konia czy kwiat. Jedynie tylko w wypadku ludzkich czynności jest on Teowjr^ę, tzn. twórcą, bo nie tylko przedstawia je, ale wprowadza coś nowego. Np. gdy Maro wprowadza Eneasza ukrytego w chmurze, nie nadaje przez to tej chmurze nowej natury, lecz przedstawia tylko dawną, ale natomiast tworzy nową czynność, tj. wprowadza motyw Eneasza ukrytego w zwykłej chmurze i niesionego przez nią. I — aby zakończyć porównaniem, od którego zaczęliśmy — jeśli idzie o inne przedmioty, poeta będzie raczej malarzem niż poetą, a tylko w odniesieniu do czynności ludzkich będzie noirjifjĘl tzn. twórcą.

rozdział n

DWA TWIERDZENIA UZUPEŁNIAJĄCE¹ WYNIKAJĄCE Z POPRZEDNIEGO

ROZDZIAŁU

1 twierdzenie uzupełniające

Rodzaj, pod który poezja podpaday oraz jej swoista różnica w stosunku do innych sztuk

Z poprzedniego rozdziału, w którym naszkicowaliśmy pokrótce istotę poezji, łatwo wyciągnąć następujące wnioski:

I. Rodzajem, pod który poezja podpada, jest sztuka. II. Swoista różnica* wynika z następujących słów: poezja naśladuje w materiale słownym rzeczy według tego, jak one mogą albo powinny wyglądać. Zawiera się w nich potrójna różnica, jaka zachodzi między poezją a trzema rodzajami sztuk. Najpierw sztukami mechanicznymi i muzyką, które naśladują wprawdzie, ale nie w materiale słownym, jak poeta czy mówca. Druga różnica mieści się w słowie 'naśladuje*: poezja różni się od sztuk, które nie naśladują.Trzecia różnica dzieli ją od innych sztuk wyzwolonych, mianowicie: gramatyki, historii, wymowy, które operują wprawdzie materiałem słownym, ale nie naśladują w nim niczego, a przynajmniej nie stanowi to ich cechy charakterystycznej, lecz zapożyczają ją od poezji, tak jak biorą od nięj etopeję | hipo-typozę⁴, hiperbolę* I inne śmielsze środki wyrazu. Nawet jeśli naśladują, to nie w ten sposób, jak czyni to poezja, tzn. przedstawiają rzeczywistość

10