strona0048

56 Rozdział 3. Metodologia badań własnych

Jacek Sztumski uważał, że metoda to

[...] system założeń i reguł pozwalających na takie uporządkowanie praktycznej lub teoretycznej działalności, aby można było osiągnąć cel, do jakiego się świadomie dążyło¹⁰.

Każda nauka posługuje się innymi metodami, jednak wiele z nich pozostaje

wspólnych dla wszystkich dziedzin. Łobocki wyróżnił następujące:

— obserwacja — polega na opisie zmian zachodzących w danym środowisku przez obserwację go w naturalnych warunkach;

— eksperyment pedagogiczny — to badanie wycinka rzeczywistości przez wprowadzenie nowego czynnika i obserwowanie zmian w badanym środowisku;

— testy osiągnięć szkolnych;

— metoda socjometryczna - polega głównie na dokonywaniu wyborów pozytywnych lub negatywnych, a najczęściej jednych i drugich, spośród członków jakiejś grupy ze względu na ściśle określone kryterium wyboru lub kilka kryteriów;

— analiza dokumentów - polega na uporządkowaniu i interpretacji zawartych w nich treści pod kątem problemu (celu) badawczego lub hipotezy roboczej;

^ metoda sondażu — sposób polegający na gromadzeniu wiedzy o atrybutach strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice zjawisk społecznych, opiniach i poglądach wybranych zbiorowości, nasilaniu się i kierunkach rozwoju określonych zjawisk w odniesieniu do wybranej grupy reprezentacyjnej^{1 2};

— metoda dialogowa—metoda nauczania oparta na stawianiu przez nauczyciela pytań związanych z tematem lekcji i udzielaniu przez uczniów odpowiedzi;

— metoda biograficzna — „związana jest ze szczególnymi jednostkami, których historia życia jest na tyle znacząca, że możemy dzięki niej dowiedzieć się czegoś o człowieku i o świecie, w jakim żyje bądź żył”¹².

Pilch do metod badawczych zaliczył'⁵:

— eksperyment pedagogiczny,

— monografię,

10 J. Sztumski, Wstęp do metod i technik badań społecznych, Katowice 1999, s. 66.

T. Pilch, Zasady badań..., dz. cyt., s. 45.

12. T. Pilch, T. Bauman, Zasady badań pedagogicznych, dz. cyt., s. 300.

13 Tamże, s. 41—52.