DSC00995 (3)

6.1. Wydalanie produktów metabolizmu. Przemiany związków azotowych

6.1. WYDALANIE PRODUKTÓW METABOLIZMU PRZEMIANY ZWIĄZKÓW AZOTOWYCH

Wydalanie (ekskrecja) — polega na usuwaniu z organizmu zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii. Są to przede wszystkim związki azotowe powstaiące na skutek rozkładu chemicznego (degradacji) aminokwasów oraz zasad azotowych.

Uboczne produkty przemiany materii usuwane z organizmu człowieka to m.in. woda i sole mineralne dwutlenek węgla, mocznik, kwas moczowy. Wszystkie te produkty, oprócz dwutlenku węgla, są usuwa, ne przez układ wydalniczy. Woda, sole mineralne i mocznik usuwane są także przez skórę.

Formy wydalania azotu

Podział organizmów ze względu na formę wydalanego azotu

• a moniołe liczne    • ureoteliczne    • urikoteliczne

wydalają amoniak    wydalają mocznik    wydalają kwas moczowy

Nazwa wydalanego związku	Wzór sumaryczny	Wzór strukturalny	Właściwości chemiczne	Przykłady organizmów
Amoniak	nh3	N /|N i H H H	—    silnie toksyczny —    łatwo przenika przez | powłoki ciała —    bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie	ryby kostnoszkie-letowe, larwy płazów, krokodyle, żółwie słodko-1 wodne
Mocznik	CO(NH2)j	O II h2n—c — nh2	—    nietoksyczny —    bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie	1 ryby chrzęstne, 1 płazy, ssaki
Kwas moczowy	c5n4o3h4	9 1 i &	—    nietoksyczny —    słabo rozpuszcza się w wodzie Uwaga: U człowieka | produktem rozkładu pui	1 gady, ptaki, owo-1 dy (guanina) kwas moczowy jest ■yn.

Powstawanie mocznika — cykl mocznikowy (zachodzi w hepatocytach) Powstawanie mocznika rozpoczyna się od deaminacji aminokwasu, w wyniku czego powstaje jon amonowy i ketokwas.

Silnie toksyczny jon amonowy natychmiast zostaje przekształcony w karbamylofosforan. Ten zostaje włączony w cykl mocznikowy (ornitynowy), którego produktem jest mocznik. Cykl mocznikowy jest silnie endoenergetyczny.

COO”    cocr

deaminacja

NHT—C —H-- NH* + C = 0

aminokwas

jon

amonowy

R

ketokwas

NH*-

<t

hco;    o

—- n₂h— c—o—®

karbamylofosforan'*' •'

ATP 2 ADP + P

Ł omityna (aminokw

R — łańcuch boczny aminokwasu M - mitochondrium C - cytozol

T"""

N_?H -c Nhi.

mocznik

r ćytruWńa %_AKAP

*feminokwod*v

^ f»sparaqintor|

;_; argininaj

Ketokwas, będący drugim z produktów deaminacji, najczęściej wykorzystywany jest do syntezy cukrów i tłuszczów, ewentualnie po przekształceniu w acetyło-CoA zostaje utleniony p; ₊ pj w cyklu kwasu cytrynowego.

Kkji^żtynyiak arginina j

Cykl mocznikowy