DSCN0386

64

nu smarów stosowanych na gorąco, jak. cylindrowy i silnikowy, musi być dostatecznie wysoka, aby smar nie uległ spaleniu.

Smary dzieli się według pochodzenia na 4 zasadnicze grupy: aj tłuszcze naturalne /roślinne i zwierzęce/, b/ mineralne /otrzymywane głównie z ropy naftowej/, c/ syntetyczne i d/aie-szane. Smary roślinne i zwierzęce na ogół są mało stosowane, gdyż są drogie i łatwo jelcze ją, mają jednak dużą przyczepność,

Do najcenniejszych smarów roślinnych zalicza się olej rycyno^, stosowany w lotnictwie, a do zwierzęcych - olej kostny, używany do mechanizmów precyzyjnych, broni, maszyn do pisania i liczenia. Smary mineralne, najczęściej dziś używane, nie ulegają jełcseniu, mają jednak mniejszą przyczepność niż tłuszcze. Do części maszyn szybko wirujących i mało obciążonych stosowane są oleje wrzecionowe o małej wiskozie. Do średnich i większych obciążeń używane są oleje maszynowe, a do silników — oleje cy- j lindrowe. Smary mieszane zawierają tłuszcz naturalny połączony z mineralnym, np. olej do zegarków zawiera tłuszcz kostny ros* cienczony olejem pochodzenia naftowego lub syntetycznego. Znany powszechnie towot zawiera olej roślinny, zmydlony sodą kaustyczną i połączony z olejem mineralnym.

C. Środki chłodzące stosowane są podczas szybkiej obróbki skrawaniem, aby zapobiec grzaniu się narzędzia i zmniejszeniu jego twardości.

Muszą one mieć duże ciepło właściwe i zdolność przylegania do metalu. Hie powinny jednak nadgryzać powierzchni narzędzia ani obrabianego przedmiotu. Stosowane są więc roztwory mydła, sody, proszków do prania, nafta, tłuszcze oraz emulsje, czyli mieszaniny wody z mydłem i tłuszczem rozdrobnionym w postaci maleńskich kropelek. Przy stopach lekkich i ultralekkich unika się wody, a stosuje się naftę i oleje.

19. jiZ^<PH>1ZŁT ŚCrBRKK J SZCZELIWA

km Materiały ścierne służą do szlifowania. Celem szlifować jest wygładzanie przedmiotów, oczyszczanie ich z nalotów spo*^r dowanych przez korozję oraz ostrzenie narzędzi. W czasie szli'

fowania powierzchnia przedmiotu ściera się i zostają z niej usunięte "bardzo drobne wiórki. Szlifowanie jest jak gdyby ób-róbką przez skrawanie za pomocą wielkich ilości krawędzi tnących, którymi zakończone są bardzo twarde ziarna materiałów ściernych. Jako narzędzi do szlifowania używa się ściernic /tarcz szlifierskich/, osełek, papierów, płócien lub proszku ściernego /luzem/ • Ziarenka szlifierskie mogą byó pochodzenia naturalnego lub sztucznego. Im przedmiot wypolerowany ma byó gładszy, tym ziarna powinny być drobniejsze.

Twardość minerałów określa się według skali Uohsa, w której wzorcowe minerały ułożone są odpowiednio do wzrastającej twardości oznaczonej w stopniach, a mianowicie: 1/ talk, 2/ gips,

5/ kalcyt, 4/ fluoryt, 5/ apatyt, 6/ ortoklaz, 7/ kwarc, B/ to-paz, 9/ korund, 10/ diament. W/g FH-61/M-59100 wprowadzona jest skala dwunastostopniowa dla materiałów ściernych.

Twardość pośrednią określa się połówkami stopni, np. karoo-rund, czyli węglik krzemu /silicium carbld/, ma twardość Koksa 5,5°» tzn. jest twardszy od korundu,\a miększy od diamentu.

Do najważniejszych materiałów ściernych należą:

1.    Materiały ścierne naturalne:

a/ diament /twardość 10°/, b/ kwarc /twardość 7°/» c/ korund

/twardość 9^/, d/ szmergiel /twardość 6-8°/ •

2.    Materiały ścierne sztuczne:

a/ elektrokorund /twardość 9-9»5°/, b/ kartorund /twardość

9*5°/* c/ szkło /twardość 6°/.

kwarc, czyli tlenek krzemu, występuje w przyrodzie w postaci górskich kryształków lub piasku. Piasek kwarcowy jest materiałem stosunkowo tanim, stosuje się go do bębnów szlifierskich oraz jako "zasyp" do papierów i płócien, ha osełki stosowany jest piaskowiec, tj. naturalny minerał, składający się z ziaren ^ kwarcu spojonych ze sobą. Szmergiel używany jest do naklejania na płótna ścierne /głównym jego składnikiem jest tlenek glinu/.

W skład ściernic wchodzą korund /naturalny, krystaliczny tlenek glinu/, elektrokorund /sztuczi^r tlenek glinu, otrzymywany s nok- I su i piasku w piecach elektrycznych/. Diament stosowany jest ćo 1 szlifowania kamieni i do staczania ściernic. Do wykończenia po- ]