DSCN7867

Odwrotnie, dobrobyt i bezpieczeństwo są sprzyjające tolerancji wobec różnorodności w ogóle i demokracji w szczególności. Pomaga to wyjaśnić odkrycie o długiej tradycji: bogate społeczeństwa mają znacznie większe szanse na demokrację niż biedne. Jednym z przyczyniających się do tego czynników jest to, że autorytarna reakcja jest najsilniejsza w warunkach niepewności.

Ponieważ wartości ludzkie są wielowymiarowe, łatwo jest znaleźć postawy, które nie są powiązane z wymiarem materialnym/postmaterialnym. Davis i Davenport (1999) zrobili to właśnie, twierdząc, że unieważniło to ten wymiar. W odpowiedzi Inglehart i Abramson (1999) wskazali, że teza o zmianie wartości przewiduje, iż postmaterialne wartości wyjaśnią inne postawy w takim zakresie, w jakim są one kształtowane przez stopień, w jakim przetrwanie postrzegamy jako bezpieczne lub nie - ale nie ma teoretycznych powodów, by oczekiwać, że wartości postmaterialne wyjaśnią wszystkie inne postawy. Następnie dowiedli, że te wartości wyjaśnią dużą liczbę orientacji, ukazując, że to, czy uważa się przetrwanie za rzecz oczywistą, czy postrzega je jako niepewne, rzeczywiście kształtuje zasadniczy składnik światopoglądu jednostki - co ilustruje także tabela 1.

Początkowo sceptyczny w stosunku do tezy o postmaterialnej zmianie wartości, Lafferty (1975) opublikował artykuł, w którym zawarł wątpliwości co do tego, czy wymiar materialny/postmaterialny wykorzystuje jakiekolwiek głęboko zakorzenione orientacje. Następnie przeprowadził sondaż w celu sprawdzenia słuszności tego wymiaru w kontekście norweskim. Po analizie wyników Lafferty i Knutsen (1985) doszli do wniosku, że postmaterializm odzwierciedla wysoce ustrukturyzowany wymiar ideologiczny, który zajmuje centralne miejsce w światopoglądzie społeczeństwa norweskiego.

Rozkwit wartości odnoszących się do autoekspresji oddaje międzypokoleniową zmianę w szerokim zakresie podstawowych norm społecznych, od norm kulturowych, powiązanych z zapewnieniem przetrwania gatunków, po normy związane z pogonią za indywidualnym dobrem. Na przykład postmaterialiści i młodzi są wyraźnie bardziej tolerancyjni w stosunku do homoseksualizmu niż materialiści i starzy. I są daleko bardziej permisywni niż materialiści w swoich postawach w stosunku do aborcji, rozwodów, związków pozamałżeńskich. prostytucji i eutanazji. Akumulacja ekonomiczna dla dobra ekonomicznego przetrwania stanowiła centralny cel społeczeństwa przemysłowego. Co ironiczne, osiągnięcie tych celów uruchomiło proces stopniowej zmiany kulturowej, która uczyniła te cele mniej

istotnymi - i obecnie przynosi odrzucenie instytucji hierarchicznych, któnet pomogły te cele osiągnąć.    <$

3. Międzypokoleniowa zmiana wartości w społeczeństwach zaawansowanych ekonomicznie i o niskich dochodach

Inglehart i Welzel (2005) analizują zaobserwowane w czterech falaćhjfijr Światowego Badania Wartości (World Values Survey - WVS) przejście ódjsgff wartości związanych z przetrwaniem do wartości związanych z autoeksprei$^f|f| sją. Odkrywają że bogate postindustrialne społeczeństwa pokazują dużę|j|§f międzypokoleniowe różnice, polegające na tym, że młodsze kohorty ogólfji; nie kładą o wiele silniejszy nacisk na wartości związane z autoekspresjś^ niż kohorty starsze. Natomiast społeczeństwa o niskich dochodach, które^jBb nie doświadczyły znacznego wzrostu gospodarczego w okresie ostatnich?|gj pięciu dziesięcioleci, nie ujawniają różnic międzypokoleniowych - młodsze* i starsze kohorty są prawie jednakowo skłonne do okazywania tradycyjnych wartości. Sugeruje to, że te międzypokoleniowe różnice odzwierciedlają raczej historyczne zmiany niż cokolwiek tkwiącego w istocie cyklu życia ludzkiego. Interpretacja ta jest wzmocniona przez fakt, że kiedy śledzimy ' ! w czasie wykazywane przez dane kohorty orientacje na wartości, nie stają się one z wiekiem bardziej tradycyjne lub zorientowane na przetrwanie, . jak wskazywałaby interpretacja związana z cyklem życia. Wręcz odwrot- •> nie, różnice pokoleniowe są trwałym atrybutem danych kohort. Zdają się , odzwierciedlać odmienne warunki kształtowania osobowości, których ' doświadczyli, jako że każda kohorta dorastała w coraz bezpieczniejszych warunkach. W pewnych okolicznościach, można by twierdzić, że te związane z wiekiem różnice po prostu odzwierciedlają efekty cyklu życia, nie zmianę międzypokoleniową mówiąc, że ludzie mają przyrodzoną tendencję, by kłaść większy nacisk na wartości związane z przetrwaniem w miarę starzenia się. Gdyby taki wpływ cyklu życia istniał, młodsze kohorty kładłyby większy nacisk na wartości związane z autoekspresją w jakimkolwiek społeczeństwie. Ale twierdzenie to jest nie do obrony w obecnej sytuacji, jako że te międzypokoleniowe zmiany występują w społeczeństwach rozwiniętych, ale nie w tych o niskich dochodach. Nie ma przyrodzonej tendencji ludzi do uwypuklania wartości związanych z przetrwaniem w miarę