DSC"81

46 Odmiany myślenia o edukacji

Sokratcjskiedialogowanie, czy Kaniowska zasadę imperatyw u, czy Weberów*. ką etykę odpowiedzialności wyznaczonej historycznie, czy psychologiczne podejścia Piageta bądź Kohlbcrga, czy etykę idealnego dyskursu IIabcmiasa, czy podejście Apel a. czy Baumana koncepcję moralności ponowoc/.csncj, nic dają ..ostatecznej” odpowiedzi na pytanie o zasadę postępowania wobec innych.

Cóż z tego może wynikać dla pedagoga-wędrowca? Moim zdaniem to, że sytuowanie siebie wyłącznic przy mapie pedagogicznej, / odcinaniem się od innej wiedzy, zagraża odpowiedzialności. Można by powiedzieć inaczej, że nic ma mapy społecznej ..czysto” pedagogicznej, albo, że na pytania pedagogiczne nic może formułować sensownych odpowiedzi, kto śledzi mapę tylko własnego merytorycznego zakresu. Jasne jest bowiem, iż niezbędne jest uzupełnianie czytania jej przez odczytywanie także i innych zapisów.

Cóż może być motywacja dla takiego wysiłku? To, ze ludzie nic radzą sobie z udźwignięciem odpowiedzialności jako fundamentalnego zagadnienia, także edukacyjnego a zarazem ostro widza jej znaczenie dla własnego 1'unkcjonowania.

Przypisy

¹    Nawiązuję lulaj do koncepcji upadku ..wielkich narracji", por. J F. Lyotard, The Postniodcrn Conditlon: A Report on Knowledgc, Minneapolis 19X9.

²    Por. X. Kwieciński. Mimikra czy sternik⁷ Dramat pedagogiki w sytuacji przesilenia formacyjnego, w: Ewolucja tożsamości pedagogiki, redakcja naukowa H. Kwiatkowska, Warszawa 1994.

⁵ K. Sośnicki, Rozwój pedagogiki zachodniej na przełomie XIX i XX wieku. Warszawa 1967.

⁴    L. Chmaj, Prądy i kierunki w pedagogice XX wieku. Warszawa 1962, s. 20.

⁵    Filozoficzną problematykę „chaosu” omawiają I. Prigoginc, I. Stengers. Z chaosu ku porządkowi, Warszawa 1990.

^r’ Zagadnienie to postawi! w naszej literaturze L. Witkowski. Uniwersalizm pogranicza. O semiotyce kultury Michała BachtIna w kontekście edukacji, Toruń 1991.

H.-G. Gadamer. Dziedzictwo Europy, Warszawa 1992, rozdz. Granice eksperta.

* Kard. F. Kónig, Człowiek i jego odpowiedzialność, w: Zawierzyć człowiekowi. Księdzu Józefowi Tischnerowi na sześćdziesiąte urodziny, Kraków 1991.

⁹ Literatura dotycząca ..pedagogiki jakościowej” jest juz bardzo obszerna, sygnalizuję więc tylko pozycje przykładowe:

B. Cilascr, A. L. Strauss, The Discovcrv of Grounded Theory: Strategics for Quallialivc Research, Chicago 1967.

W. I ikunofT, B. Ward(cds), Exploring Qualitattve Quantitati\e Research Mc-lhodologics in Educalion, „Anthropology and Fducation Quartcrly” 1977. No 8

M. Pat ton, Qualirativc Esaluation Methods, Bcvcrly Mills i 9X0

R. Bogdan, S. K. Biklcn. Qualitative Research for Educalion An Introduction to Theory and Methods, Boston 1982.

M. L. Dohbcrl. Elhnographic Research* Theory and Application for Modern Schools and Snciedes, New York 1982.

Issucs in Educadnnal Research Qualitativc Methods, cd R G Burgess. London and Philadelphia 19X5.

F. Frickson, Qualitative Methods in Research on Teachmg, w Handhook of Research on Teachmg, cd. M C. Wittrock, New York, London. 19X6, chap 5

L. B Agnus, l)c\clopmcnr.s in Elhnographic Research in Educalion Fro/rt Interpreter to ('ritical Ethnography, „Journal of Research and l>c\clopmcnt tn Educalion" I9K6, No 1

Strategies for Teachmg Anthropology tn the IW0-s_% „Anthropology and I duea-tion Ouartcrly" theme issuc cd I* A. I nckson. P C Ricc. 1990, No 2