dydaktyka4

18 mm polszczyzny

lekcje ortograf i

ficznymi, które uczniowie już poznali. Zadanie będzie polegało na konstruowaniu „opowiadania sztafety". Można wcześniej wspólnie u-stalić, w jakim nastroju ma być prowadzone opowiadanie. Nauczyciel pierwszy losuje wyraz, układa z nim zdanie, a słowo to zapisuje na tablicy. Uczniowie kontynuują pracę według wzoru.

• W kuchni niepodzielnie króluje pan Kleks!

To mi smakowało!

Inspiracją do kolejnych zajęć są zamieszczone w Tekstach i zadaniach fragmenty^/radem/'/' Pana Kleksa, jak również projekt 9. z Ćwiczeń językowych pt. To mi smakowało!!

Prosimy uczniów, by dobrali się parami. Informujemy ich, że są bliźniakami. Ich mama zostawiła list następującej treści:

Kochane dzieci!

Wrócę z pracy trochę później.

Proszę, zróbcie sobie coś do jedzenia.

Wyprowadźcie na spacer Arnika.

Całuję mocno — mama

Rodzeństwo ma już tego dość, znowu muszą zrobić sobie sami coś na obiad, do tego zbliża się weekend i wreszcie chcieliby zjeść coś dobrego, piszą więc do mamy list, a w nim zawierają propozycje tego, na co mają największą ochotę. (Oczywiście używamy jak największej liczby wyrazów z trudnościami ortograficznymi).. Przytaczam fragment listu, który powstał na warsztatach metodycznych w Czudcu:

Nie obrazślę.ale nie podobają nam się te porządki. Wczoraj jedliśmy grzanki, przedwczoraj hamburgery, o dziś odsmażane pierożki. Marzymy o sutym obiedzie: smażonych frytkach, schabowym, ogórkach kiszonych (zamiast schabu mogą być żeberka w sosie chrzanowym) a na deser kremówka i sok z jeżyn. Psu też już znudziły się chrupki i zjadłby domowego gulaszu. Twoje chłopaki

Powstałe listy głośno odczytujemy, a później wywieszamy. Nie muszę chyba zapewniać, że świetnie się przy tym bawimy.

Czy nauka ortografii zawsze musi się kojarzyć naszym uczniom z nudnymi ćwiczeniami? Odpowiedź brzmi Nie! Nie! Po trzykroć: Nie!

Ale to zależeć będzie tylko od tego, czy prowadzący ma ochotę dobrze się bawić. Jeżeli odpowiedź jest twierdząca, to uczniowie łatwo zarażą się entuzjazmem nauczyciela.

Jeszcze inne ćwiczenie. Nauczyciel kieruje do dzieci polecenie: „Schowaj w kuchennych szafkach te przedmioty, które powinny się tam znajdować!” Może to być rozegrane na zasadzie konkursu na czas — które z dzieci wypisze więcej nazw przedmiotów lub produktów (oczywiście z trudnościami ortograficznymi); może też być tak, że nauczyciel dyktuje, a uczniowie wpisują np. talerze, półmiski, lustro, sól, łyżka, grzebień, kubek, książka, poduszka itd.

•    W rodzinie

Dzieci rysują postacie: mamy, taty i dzieci. _ Polecenie...brzmi: „Poszczególnym członkom rodziny przyporządkuj- przedmioty”. I tak jak w poprzednim ćwiczeniu, może to być zabawa na czas lub dyktowana przez prowadzącego lista.

•    Plansza: Polska — nasza ojczyzna

Tym razem ćwiczymy pisownię nazw państw, miast, rzek, jezior, krain geograficznych, szczytów i pasm górskich. Możemy przygotować kartki z konturąmj_r Spiski — będzie to wtedy kolejna plansza do „Księgi domu” lub uczniowie, podzieleni na grupy, wykonują tę pracę na szarym papierze. Sami więc oznaczają granice, ważniejsze rzeki, miasta. W miarę możliwości mogą pokolorować wykonywane przez siebie mapy według przyjętych oznaczeń.

Nauczyciel może też mieć przygotowane kartki z nazwami, co do których chciałby, aby znalazły się na mapie.    ^

Przypominam, że dzieci nie mogą pisać _xpazw drukowanymi literami (co często się zda-

..... ,, __ _r<r—

Często zdarza się też, że nasi uczniowie

pracują w różnym tempie. Wielokrotnie jest to, nie tylko dla nas, przyczyną dyskomfortu. Rozdajemy osobom, które pracują szybciej, kartoniki wielkości zwykłych kart do gry z prośbą, by dodatkowo przygotowały zagadki dla młodszych kolegów i koleżanek ze świetlicy lub dla siebie nawzajem. Zadania te mają się łączyć z omawianą przez nas tematyką i zawierać

m

\

mWB FOLSICZYZUff 19

trudności ortograficzne. Mogą być wykonane w dowolnej formie czy to słownej, czy rysunkowej. Prawidłowe rozwiązanie powinno znaleźć się po drugiej stronie karty.

Samodzielna praca w domu

Tym razem propozycja pracy do domu dla dzieci, które mają większe niż pozostali trudności z poprawną pisownią poznawanych wyrazów. Uczniowie dostają grupę wyrazów oraz instrukcję, według której mają pracować. A oto ona:

Każdego dnia ćwicz pisownię pięciu kolejnych wyrazów. Możesz posłużyć się ćwiczeniami, które Ci proponuję:

1.    Przeczytaj uważnie każdy wyraz, zwracając uwagę na trudności ortograficzne, które w nim występują.

2.    Przepisz obok każdy wyraz 3 razy, ale tak, aby nie zrobić w nim błędu!

3.    Podkreśl podaną trudność w wyrazach, które napisałeś.

4.    Ułóż z każdym wyrazem krótkie zdanie. Podkreśl ten wyraz w zdaniu — sprawdź czy napisałeś go poprawnie.

5.    Czytaj jeszcze raz (uważnie!) każdy wyraz. Zakrywaj go i próbuj napisać bezbłędnie z pamięci. Sprawdź, czy napisałeś ten wyraz poprawnie.

6.    Wpisz wyrazy do słowniczka ortograficznego pod określaną trudnością ortograficzną. Możesz poprawić innym kolorem litery, na które należy zwrócić uwagę.

7.    Wyrazy, z którymi masz problemy, zapisz na kartce i wyeksponuj je.

Pod koniec tygodnia poproś kogoś, by zrobiI Ci dyktando sprawdzające ze wszystkich wyrazów, które ćwiczyłeś w tym tygodniu.

Nie wyrzucaj tej kartki!

Takie ćwiczenia będziesz wykonywał codziennie. Zmieniać się będzie tylko zestaw wyrazów.

Oczywiście, nie należy przedobrzyć. Jeżeli widzimy wyraźną poprawę, możemy, na jakiś czas przerwać ćwiczenia, by nie zniechęcić ucznia.

Ćwiczenia sprawdzające, czyli co zrobić zamiast dyktanda

Wielu polonistów w dalszym ciągu uważa, że jedyną metodą sprawdzającą umiejętności w zakresie ortografii jest dyktando, Nie muszę chyba długo udowadniać, jak stresująca i jak mało skuteczna jest ta metoda. Przytoczę znamienny fakt. Gdy pewnego roku zrobiono dyktanda wśród studentów ostatniego roku polonistyki, wyniki tego sprawdzianu były opłakane. Czy można zarzucić studentom brak znajomości reguł? Nie. Czy coś innego? W zasadzie też nie. Co się więc okazało? A no to, że teksty przygotowywane na dyktanda są nienaturalnie najeżone trudnościami, występują w nich wyrazy, które są bardzo rzadko spotykane, a stres zrobił resztę.

Gdyby jednak ktoś miał jeszcze wątpliwości, przytoczę pewien limeryk Juliana Tuwima, który dedykuję niedowiarkom.

„W boga, zwanego Baal, wierz!”

(Tak z wież Babilonu wył balwierz).

Choć zwierz to i szalbierz,

W garść stal bierz i w dal bież!

Pal! wal! rzeź!... Ha! życie to bal, wiesz...

Inny pomysł. Każde dziecko samodzielnie przygotowuje sobie wyrazy, które będzie dyktowało koledze. Dobierają się parami i nawzajem dyktują sobie. Wygrywa to, które nie zrobiło błędu lub zrobiło ich mniej.

Albo: nauczyciel wybiera zestaw wyrazów. Do tablicy uczniowie przychodzą parami i rozpoczynamy turniej ortograficzny. Prowadzący dyktuje każdej parze po kilka wyrazów. Które dziecko nie zrobi błędu, przechodzi do następnego etapu. I tak aż do wyłonienia zwycięzców. Ćwiczenie to można również wykonywać po opanowaniu mniejszej partii materiału.

Są to tylko propozycje pracy nad ortografią. Można je dowolnie zmieniać, poszerzać, wzbogacać. Chodzi głównie o to, by uczyć przez działanie. Eliminuje to nudę, monotonię, a jednocześnie powoduje zaciekawienie uczestników, dzięki czemu możemy mieć nadzieję, że przekazywanie treści trafią do naszych uczniów.

P.S. Bardzo dziękuję mgr M. Orzechowskiej za pomoc w przygotowaniu pomysłów.