edukacja02

284 XX wieli

Już manifest pierwszego rządu, wydany 21 listopada 1918 rokił^ zapowiadał utworzenie powszechnej i bezpłatnej szkoły, a Ksawę; Prauss, pierwszy minister oświaty i autor koncepcji ustroju sj nego, wydał rozporządzenie, które stabilizowało pracę nauczyciel otrzymali status urzędników państwowych, ustalona została w kość ich wynagrodzeń oraz wyznaczony wymiar 30 godzin prący; tygodniowo. 7 lutego 1919 roku naczelnik państwa Józef Piłsudą wydał dwa dekrety o obowiązku szkolnym oraz o kształceniu r uczycieli szkół powszechnych. Pierwszy z nich postanawiał, że dziej?: ci w wieku od 7 do 14 lat mają obowiązek uczyć się w szkolę pbf wszechnej, drugi ustalał, że ich nauczycielami będą absolwenci! 5-letnich seminariów nauczycielskich, zobowiązani dwukrotnie - jio ukończeniu seminaYium i po 2-letniej praktyce w szkole - zdać e, min nauczycielski.

Ujednolicenie

pozaborczych

przepisów

Szkolnictwo

średnie

Trudna sytuacja polityczna powstającego państwa nie sprzyjała zajmowaniu się sprawami oświatowymi, dopiero efektownie zwycięstwo w wojnie z radziecką Rosją w 1920 roku pozwoliło pócl|f jąć dalsze prace nad ujednolicaniem pozaborczych przepisów. Nąj^.v pierw Konstytucja z marca 1921 roku potwierdziła dostępność i bezpłatność nauczania na poziomie szkoły powszechnej, a następnie ustawa z lutego 1922 roku ustaliła zasady finansowania publicznych szkół powszechnych przez państwo i samorządy lokalne, a także uregulowała stopień organizacyjny szkół w zależności od liczby uczniów w obwodzie szkolnym. Szkoła 7-klasowa winna kształcić co najmniej 300 dzieci, a długość drogi dziecka do szkoły nie powinna przekraczać trzech kilometrów. Gdy dzieci było mniej, tworzono szkoły o niższym stopniu organizacji, nawet jednoklasowe z jednym nauczycielem. W roku szkolnym 1930/31 do szkół powszechnych uczęszczało ponad 4 miliony dzieci.

Szkolnictwo

zawodowe

Działalność szkół średnich oparta została na programie z 1919 roku, wydanym przez Ministerstwo WRiOP. Obowiązywał 8-letni kurs gimnazjum, podzielony na dwa szczeble: 3-letni niższy, przygotowawczy, oraz 5-letni wyższy, zróżnicowany na matematyczno-przyrodniczy, humanistyczny, klasyczny z łaciną i greką oraz klasyczny tylko z łaciną. Ustalono nie tylko podstawy organizacyjni, ale także przedmioty i programy nauczania, rozkład godzin, a nawet rozwiązania dydaktyczne i metodyczne. Szkoły prywatne, o ile przyjęły ministerialne programy, otrzymywały nie tylko uprawnienia szkół państwowjrch, ale także finansowe dotacje.

Szkoły zawodowe dzieliły się na trzy poziomy: niższy dla młodzieży po czterech lub pięciu klasach szkoły powszechnej, średni dla absolwentów szkół powszechnych lub początkowych klas gimnazjum, ponadśredni dla młodzieży po 6 klasach gimnazjum.

Najpopularniejsze były zawodowe szkoły techniczne, rzemieślni-czo-przemysłowe, handlowe i rolnicze. Wykształcenie zdobyte w szkołach ponadśrednich traktowane było jako półwyższe, a szczególnym prestiżem cieszyły się m.in. Państwowa Szkoła Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. Wawelberga i Rotwanda w Warszawie, Państwowa Szkoła Przemysłowa w Krakowie czy Państwowa Szkoła Techniczna w Wilnie. Dzięki ustawie o pracy młodocianych i kobiet z 1924 roku, rozwinęła się sieć szkół dokształcających, przeznaczonych dla młodych robotników i terminatorów, a na początku lat trzydziestych z nauki w tych szkołach korzystało ponad 100 tysięcy młodzieży.

Kształcenie

nauczycieli

Szkoła gospodarcza w Pleszewie

Kształcenie nauczycieli odbywało się w rozmaitych typach szkół. W pierwszych latach niepodległości czynne były 2-letnie pre-parandy nauczycielskie, przygotowujące kandydatów do seminariów nauczycielskich, jednak po kilku latach zostały zlikwidowane. Seminaria nauczycielskie, 5-letnie, miały w swoim programie m.in. naukę o dziecku, pedagogikę, psychologię, historię wychowania. Większość stanowiły seminaria państwowe, ale czynne były również samorządowe oraz spora liczba prywatnych, w tym prowadzone przez zakony. Uzupełnienie szczupłej początkowo kadry nauczycielskiej umożliwiały Państwowe Kursy Nauczycielskie, 2-letnie lub jednoroczne (te ostatnie dla maturzystów). Natomiast Wyższe Kursy Nauczycielskie pozwalały nauczycielom poszerzać swoje kwalifikacje. Z kolei Państwowe Instytut Nauczycielski w Warszawie i Instytut Pedagogiczny w Katowicach były uczelniami pośrednimi pomiędzy seminariami nauczycielskimi a szkołami wyższymi.