egz filozofia (22)

częit druga | FILOZOFIA ST,

. (pięć zmysłów zewnętrznych i zmysły wewnętrzne) i weget Najwyższym przeznaczeniem duszy jest myślenie,, ale ono wymaga dostarczenia mu materiału, który pobudza do poznania. Dlatego Arystoteles**^ jął istnienie umysłu biernego, który jest jakby materią dla poznania i umy$ł_u , czynnego wyprowadzającego treści poznawcze.

-H

Arystoteles, podobnie jak Platon, rozważa kwestie etyczne w perspektywie politycznej. W swojej etyce Arystoteles opowiadał się za cudąjinoni-zmem**gdyż - jego zdaniem - n aj wyższym -cele ni działania człowieka jest SzczęścieĄgudajmonia)}Każdy dąży do określonych celów, które uznaje za dobro. Dobra te są dobrami względnymi, czyli środkami do osiągania innych dóbr. Aby jednak ten proces nie był nieskończony, założyć trzeba istnienie dobra ostatecznego, którego pragniemy dla niego samego, a nie jako środka do innych celów. Tym dobrem najwyższym jest szczęście, które nie jest ani rozkoszą, ani zaszczytami, ani majątkiem. Czym zatem jest? Arystoteles odpowiada na to pytanie, odwołując się do swojej koncepcji duszy. Szczęściem może-byó tylko-tft co wynika zjiatury człowieka. Nie będzie to wegetatywne życie ani doznanie zmysłowe, lecżfrozum, ozy też działanie duszy zgodne z.roz.umem. Tylko człowiek posiada duszę rozumną, a zatem jej urzeczy-1 wistnienie stanowi o szczęściu. Można wyróżnić: 1) cnoty etyczne.jak,Q,pew-nesprav«oścHwymkającez.pjrzyz\syczajen i a i doświadczenia (np. stajemy

Erawiedliwi, postępując sprawiedliwie); cnoty etyczne zakładają właści-^iai5ćS9i)li^ro^^e^^^ro^^{ec na}dmiaru > niedostatku (np. męstwo jest środkiem pomiędzy zuchwałością a tchórzostwem), 2) cnoty dianoetyczne^zy— ii~cnolyj£zumu; rozsądek jako trwała dyspozycja do działania opartego na Odpowiednim rozeznaniu, co jest dobre lub złe dla człowieka, oraz mądrość (sofia) polegająca na poznaniu tego, co najwyższe (zasad i przyczyn). Warto również wspomnieć krótko o jego tezach-społecznych i politycznych. Czło-wiek-jest natury zwierzęciem społecznymi; najpierw powstajejodzina, która nie jest jednak samowystarczalna, a więc powstaje wspólnota. W Polityce

Arystoteles pisze, że wspólnota, która „osiągn^a kres samowystarczalności, jest państwem, które co prawda powstaje dla umożliwienia życia, ale istnieje, aby życie było dobre”. Państwo, powstaje zatem w sposób naturalny i stanowi cel rozM)iu, aosiąganie celu jest doskonałością. Skoro całość jest pierwotniejsza - zdaniem Arystotelesa - od części, gdyż ją konstytuuje, to państwo jest pierwotniejsze (ontycznie) od jednostki.