egz filozofia (28)

częić druga | FILOZOFi

Lta fiif -ftH ostatecznych. stanowczych sądów. Istotę • iu przybliżają Sekstus Empiryk i Diogenes Laertios. Ten pierwszy pj< że filozofia sceptyczna jest zetetyczna, bo każe szukać i badać, efekt z racji powstrzymywania się następującego po dociekaniu, aporetyczna, bo zakłada bezradność i szukanie, oraz pirrońska, gdyż Pirron najbardziej zbliżył się do sceptycyzmu. Diogenes dodaje także, że określenie „pirrończyk” oznacza w gruncie rzeczy rodzaj postawy życiowej bliskiej samemu Pirro* nowi. Tymon stwierdza, że Pirron twierdził - za Protagorasem - że wszystko jest względne, ale wbrew niemu uważał, że należy ciągle pamiętać o tej względności i nie narzucać*innym.własnego zdania. Człowiek nie wie, jakie coś jest, może tylko powiedzieć, jakie mu się to coś jawi, dlatego „to, co się jawi, panuje wszędzie”. Wydaje się, że poglądy sceptyków miały, podobnie jak stoików i epikurejczyków, charakter przede wszystkim etyczny, to znaczy próbowały odpowiedzieć na pytanie, jak być szczęśliwym. Lapidarna odpowiedź Pirrona miała brzmieć: prowadzić życie najrówniejsze. Co to oznacza? Zdaniem Pirrona dogmatycy sądzą, że posiedli wiedzę ostateczną, która nakazuje im bronić własnego stanowiska przed innymi dogmatykami, którzy znowu są pewni swoich przekonań. Życie takie koncentruje się na ciągłej walce z innymi, przez co nie można zaznać spokoju. Dlatego ulubionym symbolem życia szczęśliwego było dla Pirrona wyobrażenie spokojnej i równej toni morza. Tak więc, aby być szczęśliwym, trzeba sobie odpowiedzieć -zdaniem myśliciela z Elidy - na trzy pytania: Jaką naturę mają rzeczy? Jak się Odnieść do nich? Có jest efektem tego odniesienia? Rzeczy - jego zdaniem -są nie'da odróżnienia*, więc nasze ważenia i sądy nie są ani prawdziwe, ani fałszywe. Nie należ)' zatem na nich polegać, nie opowiadać się po żadnej ze ^tronrE)ziękijęmu zyskujemy, siłę niewyrokowania (afazja) i spokój ducha Całaraxixi)..-2

• Sceptycyzm nie skończył się wraz z Pirronem i Tymonem, lecz rozwinął się także w Akademii Platońskiej. Warto pokrótce przybliżyć kilku akademików kontynuujących, ale także korygujących stanowisko sceptyczne Pirrona.

Arkezylaos krytykował przede wszystkim koncepcję przedstawienia kata-leptycznego stoików. Miał głosić twierdzenie, że człowiek nięyyie nawet tego, że nic nie wie, dlatego propagował zawieszenie sądów (epoc/i^.^Carneades również głosił epochś_t ponieważ odrzucał wszelkie kryterium prawdy (zmy-