egz filozofia (26)

Część druga | FILOZOFIA ST,

EpikurejczycyJo^ik_lę_Hzwaał'i“^,lw,^> ograniczyli de facto rytcrium prawdy. Istnieją trzy kryteria prawdziwości: 1] ysłfttyę. kfcŚró są bierne, j)biektywne (wynika to z atomizmu epikurcjczy. ów) i niezwiazapę z rozumem, nie może to wrażenie do siebie niczego do-ać, 21 antycypacje, czyli obrazy rzeczy, które mogą być przywołane na myśl,

) doznania pfzyjemnóSćTT cierpienia. Wszystkie te trzy kryteria bazują na oczywistości. Kiedy "jednak zaczyna się rozumować, odchodzi się od tego, co bezpośrednio dane i wtedy może pojawić się błąd poznawczy. W zagadnieniach fizycznych Epikur podążał za atomistami;Świat złożony-jest z atomów i próżni, która jest przestrzenią umożliwiającą im łączenie się, rozdzielanie, a także ruch. Uzupełnił jednak tę teorię o koncepcję odchylania się atomów od prostej drogi, którą się poruszają. Służyć to miało oczywiście uzasadnieniu możliwości wolności, która była niemożliwa na gruncie klasycznego atomizmu zakładającego konieczność. Dusza również była pojmowana atomi-stycznie, a więc była śmiertelna.

Gelem ludzkiego życia jest przyjemność, ponieważ jest ona dobrerrrprzy-rodzonym z natury. W Liście do Menoikeusa Epikur pisze, że „przyjemność jest początkiem i celem życia szczęśliwego”, przy czym szczęścienx.jfi&4uź sam brak cierpienia. W innym miejscu tego listu dodaje, że nie chodzi mu

0    prostą przyjemność zmysłową, która może skutkować bólem, ale przede wszystkim o „nieobecność cierpień fizycznych i brak niepokojów -duszy”. Tę przyjemność daje trzeźwy rozum kierujący wyborem pewnych rzeczy

1    unikaniem innych, a także odrzucający domysły imniemania, które są największym.utrapieniem duszy. Wartością naczelną dla Epikura zdaje się być zatem rozsądek (roztropność), bo to on prowadzi ku przyjemności. Człowiek, aby być szczęśliwym, musi się nauczyć unikać cierpień. Czy to jest jednak możliwe? Zdaniem Epikura i jego uczniów tak, pod warunkiem, że się wie, jakie są źródła cierpień. Jeśli je się zna, to można wyeliminować cierpienia, a więc być szczęśliwym. Istnieją dwa główne źródła^i«pień: kreowanie potrzeb, których nie można zaspokoić, oraz niewiedza. Ludzie żyjąc mają ciągłe potrzeby, od najprostszych biologicznych, aż po bardziej wysublimowane. Część tych potrzeb są w stanie zaspokoić, część nie. Co więcej, realizacja części potrzeb nie zależy od samego człowieka, ale od innych ludzi, czy też okoliczności. Są więc dwa wyjścia. Albo naiwnie wierzyć, że jesteśmy w' stanie zaspokoić wszystkie swoje potrzeby, albo wyzbyć się potrzeb,