filomaci filareci3

limo I FILAMI) * FILOZOFIA

Wiiy zosial równic/ nu półroczne więzienie. Po wyjściu z więzienia oskarżeni mieli być Lniani do ,,oddalonych od Polski guberni". Licznie na przesiedlenie do Rosji skazano 10 LJ (W Budrewicza, J, Cmola, J. Jeżowskiego, J, Kowalewskiego, T. Łozińskiego, F, Ma lwiego, A. Mickiem 0, Pietraszkiewicza, J. Sobolewskiego, T. Zana) j 10 filaretów (C. Miewie/a, J. Hcydatela, J. Jankowskiego, M. Kozłowskiego, F. Kołakowskiego, i. Krynickiego, 11. Łukaszewskiego, J; Michałowicza, A. Suzina, J. Wiemikowskiego).

Pozostałych oskarżonych oddano pod surowy dozór policji w miejscu dotychczasowego zamieszkaniaJNauczycieli, księży pijarów M, Brodowicza i C. Lwowicza „oddalono na zawsze od obowimw nauczycielskich", Z Wilna usunięto poza tym 4 profesorów uniwersytetu: fes. M. Bobrowskiego, profesora nauk moralnych i politycznych, I. Daniłowicza - prawnika, i, GoJuchowspgo - filozofa, J. Lelewela - historyka.

Proces młodzieży wileńskiej już po kilku latach obrósł legendą | głównie dzięki cz. III mlik (lii) Mickiewicza. Poeta przedstawił młodych więźniów jako niewinne ofiary antypolskiej poltyki cara, jako bohaterów owianych nimbem świętości, uczynił ich wzorem patriotyzmu. |

0 zesłańcach jednak prawie zapomniano. Choć próbowali pracować twórczo i działać, nie udało im sięiz małymi wyjątkami (Kowalewski, Malewski), uniknąć załamania, przygnębienia, biedy, choroby. Po latach kilku z nich powróciło do kraju: Suzin w 1837 r. (zmarł w 1879), Czeczot w 1841 r. (zmarł w 1847), Zan w 1841 r. (zmarł w 1855), Pietraszkiewicz w 1860 r. (zmarł w 1863), Mickiewiczowi już w 1829 r. udało się wyjechać z Rosji.

W pamięci pokolenia zachowały się filomackie i filareckie poezje patriotyczne. Wiersze i pieśni odpisywane ręcznie krążyły wśród młodzieży. Filomacka poezja Mickiewicza, Czeczota. Zana, Pietraszkiewicza, Łozińskiego rozwijała motywy ludowe i historyczne, miała ocalać przeszłość narodu i utrwalać przekonanie o jego żywotności i nieśmiertelności, podtrzymywać tradycje walk o wolność. Szczególną popularność zdobyła Mickiewiczowska Pieśń filaretów (inc. ..Hej. użyjmy żywota!”), która jako tekst anonimowy znajdowała się w rękach komisji śledczej i była przedmiotem śledztwa. Równie znana była Pieśń filaretów (inc. „Precz, precz od nas smutek wszelki") napisana w więzieniu w 1823/24 przez A. E. Odyńca. W kręgu filomatów przetrwały leż wiersze i pieśni okolicznościowe, wygłaszane lub śpiewane na imieninowych zebraniach koleżeńskich, improwizacje do przyjaciół, żartobliwe jamby.

Towarzystwo Filomatów i Filaretów służyło za wzór dla różnych tajnych organizacji i młodzieżowych kol samokształceniowych, Filomatyzm i filaretyzm stały się w świadomości społecznej ważnym ogniwem w ruchu narodowowyzwoleńczym, organiczną częścią historii spisków i konspiracji Polaków.

iii MtUtitly: Archiniinj Filomatów, Ci l: Kirapiioiicju jitoniatów 1815-1823,1 1-5, wyd ) CnbA, W' - '•“•w-.ita f» li Materiały do im TmnyM Ptmtiw, \. \-l, «yd S, Srpoutah i $ bcuiutakwtai

*