filomaci filareci1

fa_rMM0nl<Mwk „Tygodnik Ilustrowany" 1896, i. 603; M Ossowska: Mmlnołł miemmk 1956; I i0(iliiii oMm cąMąo, 1966; M. Schclcr, kmlymt a moralni, 1977; L Hass, Seba Imana mm-

Ewa Kosowska

2ob, leż Nędza, Robotnik

Sześciu zaprzyjaźnionych studentów Uniwersytetu Wileńskiego: Józef Jeżowski, Adam Mickiewicz, Onufry Pietraszkiewicz, Erazm Poluszyński, Brunon Suchecki i Tomasz Zan, założyło I j[ 1817 tajny związek o charakterze koła naukowego. Nazwali go Towarzystwem Filomatów przez analogię do znanego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, ale posłużyli się słowem utworzonym od _#«razu greckiego philomthes - przyjaciel, miłośnik nauk, Być może nawiązali również w ten sposób do tradycji studenckiej, ponieważ w r. akad. 1807/8 na Uniwersytecie Wileńskim istniało przez krótki okres założone przez Joachima Lelewela Towarzystwo Filomatyczne, wzorowane na istniejącej w Paryżu od 1788 r. Societe Philomatique.

Koncepcja i organizacja związku były już wcześniej dokładnie przemyślane, ujęte w spisane Liry, które zawierały 60 paragrafów. Paragraf pierwszy głosił: „Ćwiczenia naukowe, mianowicie sztuka pisania, udzielanie wzajemnej w naukach pomocy są celem Towarzystwa Filomatyczne-go”. Dalej była mowa o pracy nad doskonaleniem moralnym: „Skromność, otwartość, szczera chęć pożytku, przyjacielska poufałość członków, tajemnica wszystkich czynności są zasadą, na której byt i trwałość Towarzystwa polega”,

Na czele Towarzystwa stał prezydent. Wybierano na to stanowisko zawsze Jeżowskiego, wyróżniającego się talentem organizacyjnym. Wiceprezydentem i zarazem skarbnikiem był początkowo Poluszyński, potem inni. Funkcję sekretarza długo sprawował Zan.

W r. 1817/18 - pierwszym r. akad. istnienia Towarzystwa -przyjęto nowych członków: 1. Czeczota, J. Kowalewskiego, T. Łozińskiego, F. Malewskiego, Z. Nowickiego, w r. 1818/19: L D. Chlewińskiego i D. Chodźkę, w r. 1819/20: W, Budrewicza, 1. Domejkę, K. Piaseckiego, I M. Rukiewicza i J. Sobolewskiego, w r. 1821/22: S. Kozakiewicza.