HPIM1419

74

Mi

7i».m '\K.» v.smivM    <1

75

■    ■— Rozdział 13    ————

Model konfliktu

jako wymiany negatywnych wpływów

Naturę konfliktu można najprościej ująć mówiąc, że konflikt jest interakcją, w której ma miejsce wymiana negatywnych wpływów. Oznacza to. że wzajemne oiiziaływania uczestników interakcji stwarzają zagrożenie dla ich interesów i wymagają podjęcia działań w ich obronie (Balawajdcr, 1992). Konflikt funkcjonuje w dwóch obszarach - interpersonalnym i intrapcrsoiulnym. Pierwszy to obszar społecznych zachowań, drugi - to indywidualne doświadczenia uczestników konfliktu. Jako proces interpersonalny (społeczny) jest specyficznym rodza-jęm iulerakcjUpoiecziięj. Specyficznym o tyle, że stanom wymianę negatywnych oddziaływań między uczestnikami interakcji Natomiast juko proces intrapcrsonal-Iiy (psychiczny) Sianowi charakterystyczny układ zdarzeń emocjonalnych i pcrccp-cyjnych uczestników konfliktu. W konflikcie procesy intiapersonalne i interpersonalne wzajemnie się wzmacniają, stanowiąc o dynamice przebiegu kontliktu

Zewnętrzny syndrom konfliktu: wymiana negatywnych oddziaływań

Kiedy wpływ innej osoby jest negatywny? Oddziaływania innych ludzi na podmiot podlegają stałej kontroli i ocenianiu ze względu na znaczenie, jakie mogą mieć dla podmiotu Jeśli któryś z uczestników interakcji ocenia, że jego sytuacja zmieniła się niekorzystnie wskutek oddziaływań partnera, to tym samym negatywnie ocenia wpływ tej osoby. Negatywny wpływ innych na podmiot ma miejsce wtedy, gdy powoduje on zagrożenie interesów' tej osoby. Owo zagrożenie nto/e dotyczyć biologicznej, psychicznej lub społecznej egzystencji człowieka. Wpływ jest uznawany za negatywny także wtedy, gdy stwarza zagrożenie dla dobrobytu (dobiostami) oraz możliwości rozwoju danej osoby.

Negatywny wpływ innych ludzi może udaremnić, utrudnić lub uczynić mniej prawdopodobną realizację celów danej osoby. Ale negatywny wpływ może wcale nic dotyczyć celów, lecz przekonań i wartości Mianowicie, negatywne oddziaływa ni.i innych mogąpodawać w wątpliwość przekonania danej oioby doiv. z .we siebie, innych ludzi lub świata. Wtedy zagrożone są nic cele, do których zmierza jcdnosl

ka, lec/ jej system wiedzy i uaiiowi ntonra.jc nopl . t .i- •* od drugiej muby, które podają w wątpliwość przekonania dotyczące siebie wmcfo. innych ludzi lub świata, naruszają stabilność systemu poznawczego człowieka i rym samym wy wołu 14 poczucie zagrożenia

Kiedy usobu uświadamia tobie, że jest w konflikcie? Odbiór negatywnego wpływu jest istotny dla poczucia „bycia z kimś w konflikcie". W pracach na temat konfliktu coraz częk ej podkreśla się jego subiektywne aspekty i stwierdza, że konflikt cna miejsce wtedy, gdy przynajmnicj jedna ze suon czuje się sfrustrowana zachowaniem drugiej osoby (np. T h o m a s. 1976; T h o m a s, P o n d y, 1977).

W tym ujęciu konfliktu zakłada, że percepcja zmiany syrajcji podmiotu na męko rzyić i atrybucja przyczyn zaistniałej zmiany w partnerze stanowi warunek konieczny i wystarczający do powstania konfliktu (Balawajdcr, 1992).

Przebieg interakcji. Dabzy bieg ko nfliktu wygląda t »k, ze oddzuł) wamjjedne; osoby, uznane przez dragą za negatywne (zagrażające jakrntś jej interesom), wywołują reakcje polegające ru wywieraniu negatywnego wpływu na partnera. W rezultacie odbiorca negatywnego wpływu sam skłania się do oddziaływań negatywnych wobec partnera (powoduje zagrożenie jego interesów j. Uczestnicy konfliktu ..rewanżują się sobie” negatywnymi oddziaływaniami, których wymianę raz rozpoczętą.trudno zakończyć. Co więcej, obserwuje się eskalację siły i zakresu negatywnych oddziaływań. ,, Ten ci.iu wymia ry negatywnych wpływów między uczestnikami nazwano zewnętrznym syndromem konfliktu (Balawajdcr, 1994).

Dynamika wymiany negatywnych oddziaływań wyznacza bieg zdarzeń konfliktowych. Początek konfliktu sprowadza się do stwierdzenia, iż dragi uczestnik interakcji wpływa negatywnie na sytuację podmiotu (zagraża jakimś jego interesom) i podmiot czyni go odpowiedzialnym za len wpływ. Fa/a środkowa konfliktu obejmuje wymianę negatywnych oddziaływań między jego uczestnikami. Zakończenie zaś następuje wskutek ustania negatywnych oddziaływań.

Konfliktowy układ wymiany negatywnych wpływów zostaje przerwany albo przez wycofanie się jednego lub obu partnerów / interakcji, albo dzięki zaprzestaniu wywierania negatywnych wpływów i podjęciu oddziaływań pozytywnych. Dlatego tez można się spodziewać, że gdy któryś z uczestników przerwie „zaklęte koło” wymiany negatywnych oddziaływań, konflikt ustąpi.

Niestety, obserwacje życia codziennego dowodzą, że owo przerwanie na ogól nu miejsce, nie wskutek porozumienia się stron konfliktu i osiągnięcia konsensusu odnośnie do spoin, lec/jest rezultatem przerwania mu akcji. Przerwanie kontaktów jest bowiem ucieczką przed negatywnymi wpływami drugiej strony, czemu na ogół nie towarzyszy rozwiązanie spora.

Pojawia się w tym miejscu pytanie, dlaczego „oddawane” są negatywne oddziaływania pjrti.era Co takiego tkwi w uczestnikach konfliktu, że oddają „zło za zło", .odpłacają się” negatywnymi wpływami? Odpowiedzią na (o pytanie może być obecność syndromu wewnętrznego konfliktu.