francja15

206 Studia i Materiały

Przegląd Sejmowy 6(89)/2008

tu widzenia ochrony praw jednostki nąjważniejsze jest to, że obywatel będzie mógł samodzielnie zwrócić się do niego o zbadanie sprawy (co nie było możliwe w przypadku Mediatora Republiki). Jednostce będzie przysługiwało również prawo skargi do Najwyższej Rady Sądowniczej (w zakresie odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów i prokuratorów) oraz prawo petycji do Rady ds. Zagadnień Ekonomicznych, Społecznych oraz Ochrony Środowiska (Conseil econimiąue, social et environnemental)⁴².

Kolejnym nowym prawem przyznanym obywatelom jest ludowa inicjatywa ustawodawcza (droit d’initiativepopulaire). Zgodnie z dotychczasową treścią konstytucji prawo inicjowania ustaw, których projekty lub propozycje stają się przedmiotem procedury legislacyjnej, przysługuje wyłącznie premierowi i członkom parlamentu (art. 39 ust. 1). Ustawa uchwalona może być również w drodze referendum (art. 11 — ustawa referandalną loi referendaire). Ostateczna decyzja o przedłożeniu projektu takiej ustawy pod referendum należy jednak do prezydenta, a ten dysponuje w tej kwestii pełną swobodą decyzji (prerogatywa). Wprowadzenie instytucji inicjatywy ludowej stanowi więc element demokratyzacji instytucji oraz ograniczania roli prezydenta. Art. 4 ustawy konstytucyjnej (który uzupełnia art. 11 konstytucji) przewiduje procedurę niezwykle skomplikowaną. Po pierwsze, sam zakres inicjatywy pozostaje ograniczony do kwestii wskazanych w art. 11 ust. I⁴³. Propozycja ustawy referendal-nej nie może dotyczyć uchylenia ustaw promulgowanych w ciągu roku poprzedzającego przedłożenie tejże propozycji. Po drugie, musi ona znaleźć poparcie zarówno grupy liczącej co najmniej 1/5 parlamentarzystów, jak i grupy liczącej co najmniej 1/10 wyborców wpisanych na listy wyborcze. Wstępną kontrolę zgodności propozycji z'wymogami konstytucyjnymi (w tym nad listami z podpisami osób popierających) sprawuje Rada Konstytucyjna. Jeśli wszystkie wymogi są spełnione, szansę na zajęcie się propozycją ma parlament⁴⁴. Z chwilą wpisania jej w porządek obrad rozpoczyna się zwykła procedura legislacyjną której efektem może być albo uchwalenie ustawy, albo odrzucenie (ostateczne) projektu. Jeśli parlament nie zajął się propozycją w terminie przewidzianym przez ustawę organiczną prezydent ma obowiązek ile President de la Republiąue la soumet) przedłożyć ją pod referendum.

Prace parlamentarne nad rewizją przyniosły jeszcze kilka drobniejszych mody kacji. Do art. 1 konstytucji dopisano, iż ustawa wspiera równy dostęp kobiet i mężczyzn do mandatu elektorskiego, lokalnego i parlamentarnego oraz do wyższych stanowisk {responsabilites) zawodowych i społecznych (art. 1 ustawy konstytucyjnej). Do art. 4 dodano kolejny ustęp, mówiący o tym, że ustawa ma „gwarantować plura-

⁴²    Art. 31 i 33 ustawy konstytucyjnej.

⁴³    Projekt albo propozycja ustawy referendalnej może dotyczyć jedynie: organizacji władz publicznych, reform w zakresie polityki ekonomicznej i społecznej Narodu i służb publicznych, które w tym uczestniczą, a także ratyfikacji traktatu, który nie będąc sprzeczny z konstytucją, wywierałby wpły w na funkcjonowanie instytucji. Art. 11 ustawy konstytucyjnej dodaje do tego wyliczenia także sprawy z zakresu ochrony środowiska.

⁴⁴    Zdaniem autorów reformy, zaangażowanie parlamentarzystów w proces szukania poparcia dla propozycji ustawy oraz pozostawiona parlamentowi możliwość zajęcia się tąpropozycją stanowią elementy „rewaloryzacji” roli władzy ustawodawczej.