Image014

2. Przemiana materii

Przemianą materii (metabolizmem) nazywamy zachodzenie określonych procesów rozpadu (katabolizm) i syntezy (anabnlizm) w żywym organizmie, którym towarzyszy uwalnianie lub pobieranie energii. W ustroju procesy rozpadu i syntezy są ze sobą ściśle związane i wzajemnie się warunkują, jednak natężenie jednego lub drugiego procesu zależy od wieku i stanu fizjologicznego (ciąża, rekonwalescencja).

Celem zachodzących przemian jest przetwarzanie energii zawartej w pożywieniu na różne rodzaje energii (chemiczną, mechaniczną, cieplną, elektryczną i inne) potrzebne organizmowi do prawidłowego funkcjonowania, powstawanie żywej i zorganizowanej materii oraz utrzymywanie jej w prawidłowym stanie.

Nie wnikając w biochemiczną i molekularną istotę procesów przemiany materii jej tempo możemy oceniać na podstawie pomiaru natężenia zjawisk energetycznych.

U ludzi do oceny tempa przemiany materii stosuje się:

-    bezpośredni pomiar ilości wydalonego przez organizm ciepła (z uwagi na łatwą, w porównaniu z innymi formami energii, mierzalność):

-    pomiar zawartości tlenu i dwutlenku węgla w powietrzu wdychanym i wydychanym oraz zawartości tlenu, dwutlenku węgla i azotu ogólnego w pobranym przez człowieka pożywieniu i wydalonym przez niego kale i moczu (obliczenia wykonuje się przy zastosowaniu znanych przeliczników, określających ilość ciepła jaka powstaje przy zużyciu l I tlenu lub syntezie 1 I dwutlenku węgla w procesie utleniania białek, tłuszczów, skrobPglikogcnu. sacharozy, glukozy):

-    pomiar ilości zużytego tlenu i wytworzonego dwutlenku węgla.

Wykazano, że pomimo istotnych różnic w sposobie postępowania, bezpośrednie i pośrednie oznaczanie ilości powstającego w procesach metabolicznych ciepła daje porównywalne wyniki. Aby jednak móc oceniać składniki diety pod kątem ich wartości energetycznej, ważniejsze wydaje się jednak porównywanie ilości ATP syntetyzowanego w procesach utleniania białek, węglowodanów i tłuszczów niż ocena ilości energii cieplej powstającej z ich spalania.