img005 (4)

do skutera. „To nic jest prosta historia triumfu wymyślnej technologii albo lament nad zanikiem tradycyjnej wiedzy - stwierdzają Aporta i Erie 1 łiggs we wspólnym tekście. - Bez GPS zarówno ten miody człowiek, jak i Aporta byliby straceni, dosłownie i w przenośni"¹*.

W 1998 roku. gdy wymienieni badacze rozpoczęli swoją pracę wśród Inuitów, systemem GPS posługiwało się około *10 myśliwych. Kolejnych 20-30 zaś uczyło się tej umiejętności. Urządzenie trafiało na daleką Północ jako wyposażenie samochodów terenowych, niektórzy sami kupowali je w sklepach, a część zamówiła w lokalnym Igloolik Research Centrę, ośrodku wdrażania nowych technologii. Lokalne centrum organizowało ponadto szkolenia, zapoznające ze specyfiką GPS, podobne działania podejmowali także Canadian Rangers. Liczba zainteresowanych posiadaniem nowego urządzenia stale się powiększała.

Aporta i Higgs przekonują, że sytuacja związana z obecnością nowego systemu technologicznego wśród Inuitów zmieniła się radykalnie po 2000 roku. Zadecydowały o tym trzy czynniki. Po pierwsze, na rynku pojawiły się kolejne, ulepszone modele GPS - pozwalały one na dokonywanie pomiarów odległości, mierzenie powierzchni, obliczanie wschodów i zachodów słońca, miały też funkcję „track-back", czyli umożliwiały powrót do punktu wyjścia tą samą trasą. Po drugie, urządzenia oferowano w coraz niższych cenach. Po trzecie, myśliwi przekonali się, że GPS może być używany w dowolnym miejscu i w dowolnym momencie.

Użytkowników GPS błyskawicznie przybywało Korzyści z jego używania wydawały się botkiem oczywiste. Jeden z bardziej szanowanych miejscowych starców, 1 lcrvc Paniaq, był dotąd przekonany, że podróżowanie w gęstej mgle i bez jakiegokolwiek wiatru, umożliwiającego ustalenie swojego położenia, jest niedorzecznością; w takich wypadkach, radził, trzeba zatrzymać się i czekać na zmianę pogody. „Teraz - przyznał - używając GPS, ludzie mogą podróżować nawet we mgle

¹⁴ C. Aporta, E. I ligp, Satellile Culture Globil Puuttontng Systems, Inuit Wayfin-Jing, anJ the NceJ for New Account of Technolog, „(airrent Anthropology’, grudzień 2005, rai. 46, no 5. \. 7)0.

82 P=£rABRYKACJA TRAOYCH. PROMOCJA DZIEDZICTWA

i dotrą do miejsca, do którego chcieli trafić"¹'. Większość inuickich myśliwych potwierdzała jego słowa o gęstej mgle jako okoliczności pogodowej, w której technologia GPS jest najhardziej przydatna, wręcz nieoceniona.

GPS (system nawigacji satelitarnej) trafia do rąk swoich użytkowników pod postacią niewielkiego przedmiotu o stosunkowej prostej obsłudze. Ta prostota wynika wszelako zc współpracy ze skomplikowanym systemem satelitów-, stacji naziemnych, sieci kontrolnych, elektronicznych odbiorników i protokołów komunikacyjnych, które pozwalają ustalić położenie jakiegoś miejsca z dokładnością do kilku metrów w każdym praktycznie punkcie Ziemi. Zdawałoby się, że dla myśliwych z Igloolik (to nazwa wyspy i położonej na niej osady) skrawka lądu leżącego na północnym skraju Zatoki Hudsona. wysoko na północ za kołem podbiegunowym, w otoczeniu morza skutego przez większość roku skorupą lodu - jest to urządzenie zaiste cudowne, prawdziwe dobrodziejstwo i znaczące ułatwienie w wykonywaniu tradycyjnych zajęć. Coś na kształt prawdziwej, technologicznej rewolucji godnej XXI wieku.

Sprawa nie jest jednak tak oczywista. Popularność GPS doprowadziła do tego, że młodzi, mało doświadczeni myśliwi zaczęli polegać wyłącznie na tym systemie nawigacji. Niestety, bez oparcia w- tradycyjnej wiedz;,- na temat orientacji w terenie, niegroźne z pozoru zdarzenia - takie jak awaria skutera - łatwo zmieniały się w dramaty O takich wypadkach coraz częściej donosiły lokalne media. W skrajnie trudnych warunkach Północy GPS łatwo zmieniał się w rodzaj technologicznego hokus-pokus, które bez umiejętności i wiedzy innego rodzaju zwyczajnie zawodziło. Swój krytyczny punkt widzenia wobec tego urządzenia przedstawi! badaczom stary myśliwy lkummnq:

Jeśli młody człowiek pyta GPS, gdzie znajduje się konkretne miejsce, to GPS mu odpowie. Ale jeśli ten młody człowiek podejdzie do starca i zapyta go. gdzie znajduje się to samo miejsce, wtedy starzec poprowadzi go szczegół po szczególe i opisze mu. co znajduje się wokół, a nic tylko gdzie to jest. Opowie, co l>ędzie najpierw, co później, jakie zobaczysz skały,

”    %. 7)5.

GPS w Igloouk 83

f