IMG!17 (2)

Jerzy Kaczorowski

70

[10]

gdy czytam — inny wszedł we mnie za pomocą słowa, że jest we mnie na jakiś czas mną i że mnie zmienia? Moja lektura jest zbyt krótka, bym mógł uznać ją za realizację mojej tęsknoty za innym, mego marzenia o pełni mojego „ja”. Odczuwam, że nie spełniłem się, ale że osiągnąłem to, iż uświadomiłem sobie bardziej moją tęsknotę. Moja tęsknota za takim innym, który by zamknął czas mojego oczekiwania, staje się tęsknotą za takim dziełem, które mogłoby mi go przynieść. Takie dzieło pragnąłbym wymyślić, gdyby nie to, że ono już jest spełnione w idei Biblii, Gdy to wiem, inne dzieła stają się dla mnie niedoskonałe, niższego rzędu, mniej szlachetnymi kształtami, a inny, którego mi one przynoszą, staje się przedsmakiem, zwiastowaniem i perspektywą.

Przypomina mi się żywa w rosyjskiej myśli prawosławnej koncepcja Słowa Bożego jako Kultury — Twórczego Tekstu Stworzyciela, gdzie ludzkie Kultury są formą' kontaktu z Kulturą — utajonym tekstem Boga, a twórczość kultury ludzkiej jest jakby wykonaniem „wariacji na zadany temat”⁷ — jej istotą jest dążenie człowieka do tego, by stać się bogiem. Człowiek — twórca wyraża w ten sposób jednocześnie swoje dążenie do osiągnięcia pełni-swćgo bóstwa, a zarazem jest wykonawcą Boskiego Tekstu Kultury. Czytanie w tej koncepcji znaczy odczytywanie znaków Boskiego Tekstu Kultury.'

I teraz ja — człowiek, który czytam, uświadamiam sobie, że dzieło, którego działanie w sobie odczuwam, jest właśnie niedoskonałym przekazem tego Tekstu, którego śutorerti jest Twórczy Stworzyciel, podmiot Kultury, a tym samym w dziele i ponad dziełem będący podmiot dzieła i że ten dziwny intruz, który wstąpił we mnie, jest zwiastującym jego obecność aniołem, a dzieło staje się obietnicą mojej boskości, pełni mojego „ja”.

Czytam. Wiem, że on jest i że gdy on jest mną, ja jestem bardziej, pogłębiam i wypełniam swoją możliwość istnienia. Moje „ja” staje się „jestem”, bo czuję, że jest mną w jakiś sposób Ten, który jest bardziej niż ja sam.

Literatura jest więc zwiastowaniem.

^TE. Schiffers, Rzeibtarsfci alfabet mistrza Nieizwiestnego, „Znak", 1974, nry 241—242, s. 990.

I