Intertekstualno�� 7

tów słownika używa się odniesień do kultury popularnej. Wybór obrazów pochodzących z kina popularnego ma istotne znaczenie, ponieważ z dużym prawdopodobieństwem stanowią one część kulturowej erudycji czarnej młodzieży współczesnych amerykańskich miast.

Intertekstualność a gatunek filmowy

Jim Collins, pisząc o gatunku w filmie w latach 90., zauważa współistnienie dwóch odmiennych sposobów przejawiania się gatunku we współczesnej twórczości filmowej Hollywood: jeden nazywa „eklektyczną ironią”, a drugi „nową szczerością” (1993, s. 242). Filmy należące do pierwszej kategorii łączą jego zdaniem bardzo tradycyjne elementy gatunku w kontekście, w którym normalnie nie występują. Jako przykład tej tendencji przywołuje Powrót do przyszłości III (1990), który jego zdaniem jest hybrydą łączącą elementy tradycyjnego westernu i filmu science fiction. W tym przypadku gatunek ukazany jest z dużą dozą ironii, czego ilustrację stanowią takie świadomie użyte elementy, jak Marty McFly cytujący ikony współczesnego westernu (Clint Eastwood), czy jego wehikuł czasu ścigany tak samo jak tytułowy dyliżans w filmie Forda z 1939 roku. Ucieleśnieniem drugiej zidentyfikowanej przez Collinsa tendencji jest Tańczący z wilkami (1990). W obrazie tym mamy jego zdaniem do czynienia z dążeniem do „nowej szczerości”, będącej niemal próbą odkrycia na nowo utraconej gatunkowej czystości. Te filmy traktują siebie bardzo serio i brak w nich „eklektycznej ironii”. Inne przywoływane przez niego przykłady tej tendencji ,|o Field ofDreams (1989) i Hook (1991).

Obie zidentyfikowane przez Collinsa, obecne we współczesnej produkcji filmowej Hollywood tendencje, zdecydowanie zakładają intertekstualną erudycję dzisiejszej widowni. W przypadku „eklektycznej ironii” widzowie muszą przynajmniej częściowo podzielać intertekstualną wiedzę, do której odwołują się filmy, aby uzyskać z ich oglądania maksymalną przyjemność. Teksty reprezentujące „nową szczerość” są wyrazem poczucia ich twórców, że widzowie podzielają pragnienie powrotu do czystszej postaci gatunku. To wymaga wspólnej wiedzy na temat kina, które odeszło w przeszłość, jeśli widzowie mają zdawać sobie sprawę, dlaczego należący do określonego gatunku film staje się „czystszy” i bardziej autentyczny. Niezależnie więc od tendencji, silna jest świadomość, iż współczesny konsument dysponuje bogatą wiedzą na temat kinematografii, na której może oprzeć odczytanie nowych filmowych tekstów. Zawdzięcza ją w dużej części nowym technologiom, które pozwalają w dowolnym czasie wielokrotnie oglądać stare filmy należące do tradycyjnych gatunków. Pojawianie się tych filmów jako klasyków w telewizji, na wideo czy DVD oznacza, że widzowie mają więcej okazji do zapoznania się