K 7

Problemy badawcze drugiej generacji

ile?: sobą tak powstające macierze pytań. Powstanie wtedy siatka Problemów —^ programy badawcze i praktyczne drugiej generacji, lojfcnacznie wyższej złożoności i trudniejsze do rozwiązania.

1^ Oto kilka przykładów takich aspektów, pryzmatów problemowych Bpnetodologicznych, które należałoby nałożyó na zaproponowaną sieć pojęć edukacyjnych.

I 1. Fazy (typy) falowania systemu społeczno-politycznego (otwieranie — wybuch — zamykanie — zastój — otwieranie). Prawa dynamicznej równowagi a prawa systemu społecznego w stanie non-equilibrium, stałej nierównowagi ze skłonnościami do nie-rytmicznych perturbacji, do przeskoków o różnej sile i rozmaitych kierunkach.

I 2. Typy ładu społecznego, przemieniające się w poszczególnych fazach zmian rozwojowych i celów (pozytywny — negatywny; odgórny — oddolny). Obecność mechanizmów pośredniczących. k 3. Typ i zakres środowiska wpływów (osobiste, lokalne, okoliczne, mezostruktury, makrostruktury, megastruktury). Poziom instytucji i typ organizacji procesów: organiczny -— regulacyjny — zarządzający — polityczny — strategiczny. Innowacje, reformy i plan krajowy w podsystemie a zmiany w systemie.

|t 4. Zmienność systemu społecznego a wymiar temporalny życia jednostki (cykle życiowe; orientacja na przeszłość, teraźniejszość, przyszłość). Autonomia a poczucie perspektywy jednostki.

B 5. Logika i poziom rozwoju społecznego i rozwoju osobniczego. Związek (izomorfizm) rozwojów.

r 6. Typy kompetencji (poznawcze, komunikacyjne, emancypacyjne). Typy oddziaływań (bezpośrednie — pośrednie). Wzory zachowań (adaptacyjne — innowacyjne), wzory kultury.

I 7. Stosunek do zmian i sposobów ich realizacji (zachowawczość — umiarkowanie #- liberalizm —- radykalizm).

| 8. Monizm — pluralizm metodologiczny. Możliwość korzystania z różnych podejść metodologicznych (np. neopozytywizmu, neoracjonalizmu, anarchizmu metodologicznego, interakcjoni-zmu, marksizmu).

Potrzeba holistycznych teorii i pojęć

t Są to tylko w nieuporządkowany sposób wymienione punkty pldzenia problematyki, przez pryzmat których można by spojrzeć na problemy edukacyjne, a ściślej — na problemy społecznego otoczenia, Kontekstu „przedpola” procesów edukacyjnych. Wymagają one pohukiwania całościowych, holistycznych teorii i kategorii, z pomocą póiych udałoby się te problemy rozwiązać i opisać.

k Przykłady takich całościowych kategorii już funkcjonują w naukach społecznych. Należą do nich na przykład: „jakość życia”, „strategia życia”, „zadanie życiowe”, „orientacja”, „logika rozwoju”, „toż-

Dziesięciościan edukacji (składniki i aspekty — potrzeba całościowego ujęcia)