7349811101

potem wdrożony jedynie dla księgozbioru dydaktycznego. Tak powstał w 1990 r. format FOKA⁴⁵, oparty na formacie UNIMARC. Twórcy tego formatu starali się uwzględnić nie tylko normy polskie, ale też przepisy ISBD(M) i ISBD(S); (format obejmował również wydawnictwa ciągłe). Starano się też śledzić zmiany zachodzące w formatach używanych na świecie przez duże komputerowe systemy biblioteczne. Ponieważ format nie musiał być podporządkowany potrzebom bibliografii narodowej, jego autorzy mogli sobie pozwolić na dostosowanie jego budowy do potrzeb Biblioteki Uniwersyteckiej. Założono, że opis bibliograficzny będzie odpowiadał drugiemu stopniowi szczegółowości z normy PN-82/N-01152, opis książek wielotomowych będzie sporządzany tak, by rekord odpowiadał jednostce fizycznej, wydawnictwa ciągłe zostaną opisane zgodnie z ISBD(S), przyjęta zostanie zasada każdorazowego opisu tytułu, jednostką opisu w hierarchicznych wydawnictwach ciągłych będzie jednostka na najniższym poziomie hierarchii. Zrezygnowano z bloku pól 4xx opisujących powiązania, gdyż miały być one wskazywane przez mechanizmy związane z samym programem przetwarzania.

W tym samym czasie, dzięki rozpoczęciu dystrybucji Przewodnika Bibliograficznego na dyskietkach komputerowych oraz towarzyszącego mu programu MAK format MARC-BN zaczął pełnić rolę nieformalnego standardu. Ponieważ projektowany system SABINA nigdy nie wyszedł poza stadium luźno powiązanych procedur, które służyły głównie do przygotowywania papierowej edycji Przewodnika, format MARC-BN funkcjonował jako sposób przygotowania danych do druku i wszelkie zmiany miały na celu usprawnienie procesu wydawniczego bibliografii narodowej. Gromadzone dane początkowo odstępowano zewnętrznym użytkownikom, by wreszcie rozpocząć ich dystrybucję, tworząc podstawy serwisu bibliograficznego (rozwinięty serwis bibliograficzny powinien oferować większą ilość danych, bardziej aktualnych, szerszy wachlarz usług i dostęp online dla odległych użytkowników). Pojawił się problem operowania danymi, który rozwiązano proponując system MAK, który powstał w Bibliotece Narodowej m.in. w celu przerzucenia ciężaru przygotowywania danych z komputera mainframe na mikrokomputery. MAK jak podkreślają jego autorzy J.Wierzbowski i J.Swianiewicz, jest samodzielnym kartotekowym systemem baz danych, jedynie genetycznie powiązanym z formatem MARC-BN, ale MARC-BN spopularyzowany został właśnie dzięki systemowi MAK, wykorzystywanemu przez biblioteki do zakładania lokalnych katalogów, których schemat danych oparty był na MARC-BN, co pozwoliło uniknąć problemów z konwersją danych z Przewodnika.

Chociaż MARC-BN służył do rozpowszechniania danych z Przewodnika, Biblioteka Narodowa nie traktowała go jako standard narodowy, zapewne z powodu widocznych mankamentów. Próbowano stworzyć kolejny format, zlecając prace Z.Moszczyńskiej. Powstała seria formatów SAFO, które jednak nie doczekały się ani publikacji, ani zastosowania w Bibliotece Narodowej (obecnie są używane w Bibliotece Sejmowej, gdzie zostały zaimplementowane w systemie ALEPH). Ciężar rozwiązania „kryzysu” standardu narodowego do wymiany informacji bibliograficznej spadł na kolejną osobę — J.Sadowską, która w swoich publikacjach⁴⁶ starała się przedstawić założenia polskiego standardu

⁴⁵    FOKA - format opisu katalogowego książek i wydawnictw ciągłych oparły na formacie UNIMARC. Warszawa: Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie 1990

⁴⁶    Sadowska J.: UNIMARC jako podstawa formatu narodowego. „Biul.Inf.Bibl.Nar'. 1989 Nr 1-2 s.1 -4 Sadowska J.: Uwagi na temat formatu POLMARC. ,Zagad. Inf. Nauk". 1989 nr 1 (54) s.155-167

26