nowe9

3.2. Ojczyzna ideologiczna a ojczyzna prywatna

poza poczucie regionalne - nic mają poczucia narodowego. Trzecia natomiast to poczucie silnej odrębności regionalnej połączone z antagonizmem wobec państwa, w którego skład wchodzi ten region.

Żadna z łych sytuacji nie wydaje się występować na obszarze powojennych Mazur. Co prawda więź regionalna mogła być czymś realnym dla pozostałych tutaj Mazurów/Nicmców, ale dla nowych mieszkańców była raczej pewnym ideologicznym postulatem. Substytut takiej więzi mogły stwarzać identyfikacje regionalne z miejscami wcześniejszego zamieszkania. głównie jednak w tym znaczeniu, że zachowywano dawne sieci powiązań czy skłonność do utrzymywania więzi przede wszystkim z innymi przybyszami z rodzinnych stron. Istotne jest zatem pytanie, czy te identyfikacje z regionami pochodzenia są trwałe oraz w juki sposób współistnieją z możliwością stopniowego identyfikowania się z nową przestrzenią regionalną? I jaki wreszcie kształt przybiera nowa tożsamość regionalna?

To są ważne pytania niezależnie od tego. czy nadal przydatne jest rozróżnienie na ojczyznę ideologiczną i ojczyzną prywatną. Nic możemy wykluczyć, że następuje proces zrastania się tych dwóch wyodrębnionych przez Ossowskiego ojczyzn. Nic oznacza to jednak, że treści, tworzące ojczyznę ideologiczną, zanikają. Zostają one przesunięte do jednej ojczyzny, tworzonej przez działające jednostki. Przejścia między poszczególnymi poziomami ojczyzny stają się na tyle płynne, że trudno byłoby je wydzielać jako znajdujące swoje odbicie w tożsamości jednostki.

Ważnych ustaleń ze względu na rzeczywisty sposób rozróżniania w praktyce społecznej pojęć Heimat i Vaterland dostarczają również wszechstronne badania nad tożsamością Ślązaków prowadzone przez Danutę Berlińską (1999, s. 227). Wynika z nich, żc Heimat to nie tylko dom rodzinny, Ucz cała przestrzeń społeczna wyposażona w znaczenie. w której realizują si< najważniejsze wydarzenia jednostki. Oznacza to także, żc podstawowe kryterium, jakiego używa Ossowski do rozróżnienia pojęć Heimat i Vaterland, przestaje tutaj obowiązywać. W Heimacie - tak jak go rozumieją Ślązacy - może brakować osobistych kontaktów między ludźmi, a mimo to pozostaje on nadal ojczyzną. Ustalenia Berlińskiej wskazują zatem i na to, źe na poziomie działań podejmowanych w przestrzeni społecznej ojczyzna, nazywana przez Ossowskiego prywatną, ma tak szeroki zakres znaczeniowy, źe może czynić z pojęcia ojczyzny ideologicznej (Vaterland) marginalny składnik orientacji człowieka w przestrzeni społecznej, który nic może się równać z obecnością w tej przestrzeni kategorii Heimat. W’ tej rozprawie rezygnuję z posługiwania się pojęciem ojczyzny opatrywanej przymiotnikami prywatna i/lub mała, uznając, że jest to zabieg nieuprawniony właśnie ze względu na rozszerzający sposób doświadczania przestrzeni.

81