Obrazek22

Zaburzenia lęku uogólnionego cha ru kle ryz uj ą się ciągłym stanem napięcia i obawy, przy czym poczucie zagrożenia nie odnosi się do żadnej konkretnej sytuacji c/y obiektu, ale skupia na bieżących wydarzeniach i trudnościach życia codziennego. Mniej wyraźne są zaburzenia pochodzące ze wzbudzenia układa autonomicznego, natomiast bardziej te związane z bólami w klatce piersiowej, brzucha lub ciągłym napięciem, które współ występuje z poczuciem braku możliwości odprężenia i wypoczynku.

5.    Nerwica natręctw, zwana w obu klasyfikacjach zaburzeniem obsesyjno-kom-ptdsyjnym, przejawia się w postaci: uporczywie nawracających myśli, nad którymi jednostka nie może zapanować, oraz konieczności wielokrotnego wy konywania tych samych czynności (kompulsje). które są odczuwane jako męczące, natrętne i iniruzyjue. Uporczywie nawracające myśli i czynności są doświadczane jako egodystoniczne.

6.    Badania kliniczne potwierdzają, że zaburzenia lękowe mają swoje uwarunkowania biologiczne, na przykład w postaci uszkodzeń ciała migdałowatego, hipokampa, śródmózgowia czy koty przedczolowej, oraz psychiczne, które są swoiście konceptuaiizowaue w podejściu psychoanalitycznym, psychologii poznawczej, behawioralno-poznawczej i humanistycznej. Na poziomie neurofizjologicznym i neurochemicznym poszukuje się wyjaśnienia, dlaczego niektórzy ludzie są bardziej podatni na uczenie się reakcji lęku i strachu na niegroźne bodźce, znacznie łatwiej i szybciej reakcje te generalizują oraz o wiele trudniej niż inni je wygaszają. Koncepcje zaburzeń lękowych jako efektu uczenia się podkreślają znaczenie zarówno czynników biologicznych, jak i psychicznych w nabywaniu konkretnych objawów drogą warunkowania klasycznego, modelowania i naśladownictwa.

7. Skuteczną formą leczenia .zaburzeń nerwicowych jest przede wszystkim psychoterapia, która w zależności od stanu pacjenta może być uzupełniana farmakoterapią. W terapii behawioralnej szeroko stosuje się metodę systematycznej desensyiyzacji i terapię implozywną (także w postaci ekspozycyjneji zanurzania w lęku). Pierwsza z nich opiera się na wygaszaniu związku między reakcją bezwarunkową a bodźcem warunkowym poprzez wzajemne hamowanie związane z pojawieniem się w tym samym czasie dwóch przeciwstawnych procesów (lękowego i odprężenia). Druga metoda uniemożliwia wystąpienie reakcji unikania, co wpływa na wygaszanie reakcji lękowej. Poznawcze modele lęku i fobii społecznej pokazują, że skuteczna może być analiza kluczowych przekonań i automatycznych myśli, które pobudzają lęk i podtrzymują reakcje unikania u pacjentów. Klasyczna i współczesna psychoanaliza koncentruje się na uświadomieniu pacjentom wypartych w okresie wczesnego dzieciństwa, zwłaszcza w okresie edypalnym, konfliktów między libido i agresją.

8. Badania nad skutecznością psychoterapii pokazują, że wszystkie szkoły uzyskują znacznie lepsze rezultaty w leczeniu zaburzeń w postaci fobii i zaburzeń obsesyjno-kornpulsyjnych niż zaburzeń lęku uogólnionego.

Zaburzenia nerwico wę i zespól stresu pourazowego⁷⁵^!

9. Ekstremalne zdarzenia stresowe mogą powodować u jednostki wystąpienie ostrej reakcji na stres, która po kilku godzinach lub dniach samoistnie przemija albo jej objawy utrwalą się (ustabilizują) i nabiorą charakteru przewlekłego. W tym drugim przypadku dochodzi do powstania zespołu nazywanego zaburzeniem stresu pourazowego. Oba zespoły charakteryzują się podobnymi objawami w postaci uporczywie powracających myśli i obrazów zdarzenia (czasami jako flashbaclć) lub w postaci unikania myśli, uczuć czy miejsc związanych z wydarzeniem. Oprócz tych objawów zauważalne jest także utrzymywanie się znacznego pobudzenia, przejawiającego się niepokojem, bezsennością i trudnościami w koncentracji uwagi.Te dwie jednostki kliniczne różnią się tym, że w zespole ostrego stresu występują objawy dy-socjacyjne, które nie pojawiają się w zaburzeniach stresu pourazowego.

10. Koncepcje biologiczne podkreślają znaczenie nadwrażliwości neurologicznej, a psychologiczne - cech temperamentu i osobowości, zwłaszcza strategii radzenia sobie ze stresem. W konsekwencji najbardziej skuteczne w leczeniu osób z zaburzeniami stresu pourazowego okazuje się łączenie farmakoterapii z psychoterapią.

Podstawowe pojęcia

•    lęk, strach    • wygaszanie reakcji strachu

•    fobie specyficzne    • metoda systematycznej desensytyza-

• fobia społeczna    cji

•    agorafobia z napadami paniki    • terapia irapiozywna

i bez nich    • metoda ekspozycji i zapobiegania

• lek imp61nionv    unikania

o ataki paniki    • modele poznawcze fobii i napadów

® zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne paniki

•    szybka i powolna ścieżka przewo- • nerwica histeryczna i natręctw w kładzenia sygnałów zagrożenia    sycznęj psychoanalizie

•    nadpobudliwość, ciała migdałowate- ® lęki w teorii przywiązania •

go    • barbiturany i benzodiazepiny

• uszkodzenia bipokampa    • ostra reakcja na stres

g teoria uczenia się lęku    • zespół stresu pourazowego

Literatura zalecana Bryant RA., Harvey A.G. (2003). Zespól ostrego stresu (przeł. J. Suchecki). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Bryńska A. (2007). Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne. Rozpoznanie. etiologia, terapia poznawczo-behawioralna. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Clark D.M., Fairbum C.G. (red.) (2005). Terapia poznawczo-behawioralna. Badania naukowe i praktyka kliniczna (przeł. M. Klimaszewska). Gdynia: AUiance Press.

Dudek B. (2003). Zaburzenia po stresie traumatycznym. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

l

........_{Fo ra}~ _nT-----^-^riaczohymi^

^lleo Cza.    ^psychonerwicy, użył w ,777 roku WilW