P1050215

54 Karę/ Pala

■ i. jego pozycją w akcie komunikacji. Są to fakty, które spowodowały naszą decyzję wycofania zbioru postaw ze sfery rozważań semantyki i do uważania go za część pragmatyki. Ponadto ponieważ owa sfera pragmatyki przejawia się bezpośrednio w składniku syntaktycznym uporządkowanej trójki, nazywać ją będziemy „pragmatyką wewnętrzną”, a opowiednie indeksy — „indeksami wewnętrznymi (pragmatycznymi)”.

2. SEMANTYCZNA REPREZENTACJA ZDANIA

Składnik semantyczny uporządkowanej trójki <C, E, Aj opiera się na jednym z języków logicznych. Jeżeli E jest zdaniem, składnik semantyczny C interpretuje jego notację pojęciową albo — innymi słowy — jego reprezentację semantyczną (RS).

Doszliśmy do wniosku, że rachunek predykatów pierwszego rzędu musi być uznany za zdecydowanie niewystarczający do konstruowania reprezentacji semantycznych. Podstawowa przyczyna jest następująca: wyrażenia języka naturalnego nie oznaczają po prostu indywiduów, klas indywiduów oraz relacji zakresowych między' indywiduami. Z wyjątkiem imion własnych nie oznaczają one żadnej z tych jednostek. W istocie oznaczają one przedmioty wyższych rzędów, których nie można wyrazić za pomocą rachunku logicznego pierwszego rzędu. Tę samą opinię wyraża Montague w swojej Gramatyce uniwersalnej /8/.

W niniejszej pracy zastosujemy pewną zmodyfikowaną wersję semantyki Fregego (zaproponowaną przez Tichego /13/), zgodnie z którą wyrażenia sensowne odnoszą się do pojęć (oznaczają pojęcia). Pojęcia są odpowiednikami tego, co zwykle określa się terminem „intensji” i co może być zdefiniowane jako procedury identyfikacji lub funkcje, których dziedziną jest zbiór możliwych światów, zaś przeciwdziedziną — uniwersum. Na podstawie takiej modyfikacji opracowany został rachunek inten-sjonalny /13/. Nazwany został językiem i stanowi jeden z języków logiki inten-sjonalnej. Tak więc otrzymać RS zdania języka naturalnego oznacza to samo, co otrzymać odpowiednie wyrażenie w języku L,,. Uważamy, że taki sposób konstruowania wyrażeń języka L^, odpowiadających poszczególnym zdaniom języka naturalnego, może być uważany za teorię reprezentacji semantycznych /l/.

2.1. Podstawowe intuicje semantyczne

Podstawową ideą teorii sensu (theory of sense) jest założenie, że rozumiemy wyrażenia języka nie dlatego, iż wiemy, do czego się one odnoszą w świecie rzeczywistym, ale dlatego że łączymy je z tzw. sensem, który umożliwia nam w zasadzie zindentyfikować denotat (referent). Klasyczna teoria Fregego odróżnia dwa rodzaje relacji semantycznych pozostających w związku z wyrażeniem językowym: a) relacja odnoszenia się (denotowania), wiążąca wyrażenie języka z jego denotatem, oraz b) relacja wyrażania, nadająca pewien sens (intensję) danemu wyrażeniu językowemu.

Pojęcie sensu (intensji) było zawsze przedmiotem kontrowersji, gdyż istniały trudności ze zdefiniowaniem go. Konsekwentne rozwiązanie problemu zaproponował A. Church /2/, dla którego sensem wyrażenia językowego było pojęcie {eon-