5192604558

o jego pozycji na arenie międzynarodowej, a także o skuteczności polityki zagranicznej. Obejmuje swym zasięgiem wszystkie strefy życia narodowego. Państwa o podobnych ustrojach i ideologiach funkcjonują

w stosunku do siebie w silnych powiązaniach. Na polu polityki zagranicznej skłaniają się do wzajemnej, intensywnej współpracy. Zauważalne jest też preferencyjne traktowanie się przez partnerów o zbliżonych cechach systemowych. Wyjątkami są np. konflikty radź. - chiński czy chińsko - wietnamski. Poszczególne czynniki warunkujące politykę zagraniczną państwa możemy również sklasyfikować ze względu na ich charakter na czynniki wewn. np. ustrój polityczny danego państwa i czynniki zewn. np. oddziaływanie innych państw i instytucji o ch. międzynarodowym. Inną klasyfikacją może być podział na cz. subiektywne np. realizowanie założenia doktrynalne elity rządzącej i czynniki obiektywne np. położenie państwa i jego granic.

3.    Cele polityki zagranicznej

Istotę polityki zagranicznej można określić opierając się na wymogu równowagi funkcjonalnej wobec interesów grup najbardziej wpływowych w państwie, który wyznacza i określa cele owej równowagi. Można je rozpatrywać jako równowagę wewn. i zewn., przy czym należy zaznaczyć, że każda równowaga rozpatrywana jest w 2 strefach: ekonomicznej i politycznej. Wewnętrzna równowaga ekonomiczna - to np. pełne zatrudnienie zasobów produkcyjnych, natomiast zewnętrzna równowaga ekonomiczna - równowagi bilansu płatniczego -wyraz zasady rozrachunku gospodarczego z innymi państwami. Wewnętrzna równowaga polityczna - to pokrewność bieżących interesów podstawowych grup społecznych z działaniami władzy politycznej, natomiast zewnętrzna równowaga polityczna - równowaga praw i obowiązków danego państwa w stosunkach z innymi państwami. Brak danego rodzaju równowagi może oznaczać korzystny stan spraw dla państwa i społeczeństwa lub może być odzwierciedleniem istotnych strat społecznych. Główny element tej linii politycznej stanowi zapewnienie ochrony i bezpieczeństwa mieszkańcom kraju. Drugi, to zapewnienie ekonomicznego rozwoju kraju, m. in. poprzez wspomaganie odpowiednich resortów gospodarki, równowagę rynkową stabilność finansową i wiele innych wyznaczników międzynarodowej ekonomii politycznej. Trzeci element realizacji interesu narodowego w ramach polityki zagranicznej, to wykreowanie sprzyjającego dla kraju i w kraju tzw. środka politycznego. Oznacza to możliwość swobodnego wyboru przez obywateli danego państwa formy sprawowania rządów, sposobność wyartykułowania swych opinii w tematach znaczących dla państwa i wpływu na nie. Czwartym elementem jest zapewnienie spójności narodowej, co ozn. unikanie posunięć mogących prowadzić do nieodwracalnych wewn. podziałów, wszelkiego rodzaju sprzeczności i konfliktów mogących rozbić jedność narodową. Celem polityki zagranicznej państwa jest niewątpliwie optymalna realizacja interesów grup najbardziej wpływowych w państwie. W społeczeństwach demokratycznych celem polityki zagranicznej jest realizacja interesów całego społeczeństwa, lub zdecydowanej większości.

4.    Środki i metody polityki zagranicznej

Dzięki szerokiej gamie instrumentów państwa mogą próbować osiągać wyznaczone cele polityki zagranicznej. M. in. chodzi tutaj o środki militarne, sposobności penetracji i interwencji oraz drogi dyplomatyczne. Środek militarny w realizowaniu polityki zagranicznej polega na wyraźnym lub dorozumianym zagrożeniu użycia siły lub użyciu siły. Posiadanie arsenału milit. kwalifikuje się jako instrument polityki zagranicznej, bo uwydatnia on i podkreśla prestiż kraju w stosunkach międzynarodowych i jego wpływ na ogólną sytuację. Związek Radziecki mimo braku stabilności ekonom, kraju i polit. nieładu zachował supermocarstwową pozycję do czasu rozpadu w końcu 199 lr. dzięki właśnie zasobom militarnym, którymi dysponował. Penetracja i interwencja zakładają zaś próby

16