P1090789

Ac;

cfjiBfac}^ rachowari |es>t dość długa. Należałoby tutaj raczej mówić o potrzebie czerpania wzorów zachowań ze źródeł społecznie uzna-wanych (cenionych), bądź też znajdowania się pod wpływem owych wzorów.

Potrzeby akceptacji społecznej, jak już wcześniej wspomniano, eą czynnikiem, który powoduje, że czytelnictwo określonych książek Jest w pewnych grupach społecznych oceniane w sposób wartościujący. Oznacza to, że czytelnictwo pewnych tytułów lub typów książek ma charakter prestiżotwórczy, natomiast czytelnictwo innych tytułów lub typów książek stanowi czynnik sprzyjający degradacji w ocenie grupy odniesienia jednostki, albo też - innymi słowy — jest przez tę grupę oceniane nisko. Odczuwanie zatem potrzeby akceptacji społecznej lub - zawężając - potrzeba akceptacji przez grupę odniesienia zmusza niejako jednostki do czytania książek narzuconych przez standardy grupowe. W tym więc wypadku wcześniejszą jest potrzeba akceptacji, wtórną zaś - potrzeba określonego typu czytelnictwa.

Potrzeby kompensacji określić można jako potrzeby rozładowania (pełnego lub częściowego) napięć spowodowanych przez przestrzeganie określonych norm społecznych, bądź napięć wywołanych przez ro 2 dźwięk pomiędzy uznanym a realizowanym stylem życia. Mamy tu więc do czynienia z pewną formą ucieczki w świat urojony, istniejący tylko r-a kartach książki.

Potrzeby estetyczne, potrzeby rozrywki, a także potrzeby informacji o świecie zewnętrznym nie wymagają - jak się wydaje - bliższych wyjaśnień.

2.2. Wskaźniki motywacji czytelniczych

Istnienie określonych potrzeb czytelniczych jest koniecznym warunkiem pojawienia śię motywacji czytelniczych. W dotychczasowych badaniach empirycznych podejmowano próby identyfikacji motywacji czytelniczych przez analizowanie prostych deklaracji respondentów, czyli - innymi słowy - przez analizowanie odpowiedzi no pytania typu: •■Dlaczego czytasz książki?", Z reguły też utożsamiano owe deklaratywne wypowiedzi z autentycznymi motywacjami skłaniającymi respon-

Pl

.    .^: s."' J ^ł 'V- :.'r ■    .■-    " i ^

dentów do czytelnictwa w ogóle, a do określonych preferencji czytelniczych w szczególności. Spróbujmy - w świetle tego, co dotychczas zostało powiedziane — ocenić wartość tego typu informacji.

Przede wszystkim przeważająca część motywów ma chnroktcr ni*-uświadomiony, a ściśle mówiąc - nie zwerbalizowany. Sięga sio wtedy po książkę bez dawania sobie odpowiedzi na pytanie, dlaczego chce się czytać i dlaczego pragnie się czytać akurat tę książkę, a nie inną. Zadawanie zatem respondentom takich pytań zmusza ich do werbalizacji owych bliżej nie określonych motywów. Można założyć, iż respondenci bardziej wyrobieni czytelnićzo będą formułować motywy w kategoriach, które - zdaniem respondenta - oceniono będą pozytywnie bądź bezpośrednio przez osobę przeprowadzającą wywiad > lpądź też przez grupę odniesienia respondenta. Natomiast respondon-| ĆI mniej wyrobieni czytelnicza będą werbalizować motywy w katego-} ijiach ogólnikowych, sprowadzających się do banalnej deklaracji: "czy

tam, bo lubię”, co skądinąd jest dość oczywiste. Nie można wyklu-

j I ■'

* -rv^zyć teoretycznej możliwości napotykania w badaniach 1 takich res-* jjiondentów, którzy poprzez wnikliwą introspekcję doszli do 3amookre-[)■ ślenia własnych motywów czytelniczych. Wydaje się wszakże, iż Uez-

i ii ¹    ■    '    ■

^■Łja ich jest zbyt mała, by na tej podstawie można było przyjąć dekla-

*1?? .rowane w badaniach motywy za rzeczywiste przyczyny uprawiania

^;; ■

; > * ^określonego modelu czytelnictwa.

.i

rj A

Badanie motywacji czytelniczych drogą badań ankietowych napo-

|^p'tyka więc barierę werbalizacji, uniemożliwiającą bezpośrednie wniknię-' ^ ; cie w złożony proces funkcjonowania motywacji czytelniczych, t »- *3 . ^ | Dodatkowym czynnikiem Zakłócającym moż^e być tutaj sformułowana

[\ .wcześniej hipoteza o istnieniu motywacji Jntrowertywnych 1 ekstrawer-

\

tywnych. Jeśli przyjąć roboczo tę hipotezę, to można założyć, iż oso-b^r uprawiające czytelnictwo przede wszystkim ze względu na motywacje ekstrawertywne będą miały tendencję do podwyższania swego po-ziomu czytelnictwa i do deklarowania motywów czytelniczych ściślej zorientowanych na standardy panujące w grupie odniesienia niż osoby czytające pod wpływem motywacji introwertywnych.

Czym więc są w istocie deklarowane motywy czytania książek?

Z powodu zasygnalizowanej wcześniej różnorodności czynników wpjy-

;    ■w-’

• v~    *\

.•.•Tss