P3190446

34

34

Drugi typ miast greckich — o zabudowie regularnej — Jest od dawna nazywany mHezyjskim lub Mppodamflsklm od imienia architekta, matematyka 1 filozofa HIppodomosa z Mile tu /I pot. V w. pA*./₍ chociaż greckie miasta o układzie ortogonalnym pojawiały się niemal dwieścia lat przed narodzeniem HJppodamosa. Za Jogo szczytowe osiągnięcia jest uważany plan Mil et u /ryc. 21/, miasta leżącego na półwyspie na zachodnim wybrzeżu Azji Mniejsze! /obecnie 'Turcja/, zamieszkałego

f-. . - . _t |_*000*

Ryc, 21. MUet, greckie miasto kolonialna na zachodnim wybrzeża MałoJ Azji, odbudowane w V w, p.n.e„ rozbudowano w czasach rzymskich. Pian regularny, przypisywany HIppo-damosowi z Miletut 1 - agora, pd,, 2 - agora pn.,

3 - agora zach., 4 - buleutarlon /siedziba rady miejskiej/, 5 - gymanzjon, 6 - Oelfinion /sanktuarium Apollina, opiekuna żeglarzy/, 7 - hale targowe, 8 - stadion, 9 - teatr, 10 - mury miejskie, 11 - port północny /wojenny/,

12 - port zachodni

Już w epoce mytceńsklej, zniszczonego przez Persów w 494 r. p.rue. i odbudowanego rygorystycznie wodług systemu ortogonalnego. Mllet dzielił się po odbudowie na trzy dzielnice, które łączył z rozmachem zaprojektowany zespół trzech agor otoczonych budynkami użyteczności publicznej. Jat atoa fwydłużona prostokątna budowla z Jednym lub dwoma rzędami kolumn/ i buleuterion /sala posiedzeń rady miejskiej/: miasto było również wyposażone w teatr 1 glmnazjon /urządzenia sportowe/.

Jedną z najstarszych kolonii greckich w Małej Azji było łożące w niewielkiej odległości na północ od Mile tu    fryc. 22

i 23/ odbudowane w IV w, p,n.o. według wzorców hlppodomljak Ich.

Miasto leży na kilku tarasach opadających od akropoUs w kierunku południowym. Ze względu na duże spodki terenu niektóre uliczki, zwłaszcza południkowe, wyposażono w schody - nie stanowiąco zresztą dużej przeszkody dla zwierząt jucznych, które dominowały w starożytności jako środek transportu. Przy głównej, równoleżnikowe] ulicy miejskiej umieszczono agorę tak zaprojektowaną, aby ruch przelotowy nie zakłócał głównej funkcji tego założenia, jaką było zbieranie się obywateli miasta na zgromadzeniach ludowych, W tym celu wytworzono obudowaną z trzech stron wolną od mchu przelotowego część placu. Agorę otaczały budynki użytku publicznego. Poza centrum miasta wznie

siono dwa gimnazjony, stadion l teatr,

W okresie hellenistycznym /ok. 330 - 30 pai.e,/ założono setki miast potrzebnych ze względów politycznych, administracyjnych, wojskowych, gospodarczych 1 Innych monarchii Aleksandra Macedońskiego i państewkom powstałym po Jego śmierci.

Urbanistyka hellenistyczna opierała się na klasycznych greckich wzorcach miasta o układzie ortogonalnym, co przyspieszało budowę, ułatwiało orientację w mieście 1 umożliwiało nadanie mu Jednolitego charakteru. Wpływy orientalne 1 przemiany ustrojowe sprawiły, że z czasem coraz większe znaczenie uzyskują walory reprozentacyjnoścl miasta helionIstycznegp, co wyraża się w budowie ozdobnych, a czasem także gigantycznych kolumnad, teatrów, stadionów, pomników, pa- r,. łaców i innych gmachów monumentalnych. Jako przykład miasta hellenistycznego może służyć założona w r. 331 p.n.c. przez Aleksandra Wielkiego egipska Alek a o n d rj_a, ważny port *1 ośrodek |y ^ kultury, wyposażony.w. śwlątynle.pałace, Muzę jon c ogromną biblio- jl. teką, glmnazjon, palestrę, termy, hipodrom, ogród zoologiczny Ud, .