SNC00165

34

Ustawa o gospodarce nieruchomościami

sposób zmienione po przejęciu od byłych właścicieli (uchwała Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 czerwca 1996 r., W 19/95, OTK 1996, nr 3/6, poz. 25).

6. Sformułowanie „nieruchomości przejęte na rzecz Skarbu Państwa” nic rozciąga się na nieruchomość, której własności byli właściciele wyzbyli się na rzecz Skarbu Państwa aktem notarialnym zrzeczenia się własności, sporządzonym z ich inicjatywy (wyrok NSA z dnia 9 maja 1997 r., I SA 429/97, ONSA 1998, nr 2, poz. 56). Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu cytowanej już uchwały z dnia 18 czerwca 1996 r. stwierdził, że zasada pierwszeństwa obejmująca byłych właścicieli „służy ochronie słusznych interesów osób, których dawniej pozbawiono ich praw do nieruchomości'’. W pojęciu „przejęcia na rzecz Skarbu Państwa” kryją się różne zdarzenia prawne, wszystkie jednak przykłady zawierają w sobie wspólny element: przymusowe odjęcie prawa własności, nawet wówczas, gdy formalnie odbywało się to na gruncie prawa cywilnego, jak „wykonanie roszczenia o przeniesienie własności”. Mówiąc o zdarzeniach cywilnoprawnych, trzeba mieć na względzie wyłącznie zdarzenia zagrożone przymusem państwowym, a nie wszelkie czynności cywilnoprawne dokonywane przez strony formalnie i faktycznie równoprawne, jak choćby sprzedaż nieruchomości na zasadach ogólnych.

7.    Ustawodawca, zmierzając do ochrony osób zaspokajających swoje potrzeby mieszkaniowe na podstawie najmu w lokalach przeznaczonych do sprzedaży, w art. 34 ust. 1 pkt 3 przyznał takim osobom pierwszeństwo w nabyciu lokalu. Ustawa o gospodarce nieruchomościami przed nowelizacją dokonaną ustawą z dnia 7 stycznia 2000 r. (Dz.U. Nr 6, poz. 70), w pkt 3 ust. 1 art. 34 wprowadzała preferencję dla najemców lokali mieszkalnych, i to w przypadkach, gdy najem został nawiązany przed dniem 12 listopada 1994 r. na podstawie decyzji administracyjnej. W dniu 12 listopada 1994 r. weszła w życie ustawa z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (jedn. tekst: Dz.U. z 1998 r. Nr 120, poz. 787 z późn. zm.), która następnie została uchylona z dniem 10 lipca 2001 r. Najemcy lub dzierżawcy lokali użytkowych będą mogli skorzystać z pierwszeństwa w przypadku zbywania takich lokali tylko wtedy, gdy wojewoda (w drodze zarządzenia w odniesieniu do lokali stanowiących własność Skarbu Państwa) lub właściwa rada lub sejmik województwa (w drodze uchwały w odniesieniu do lokali stanowiących własność odpowiedniej jednostki samorządu terytorialnego) przyznają dzierżawcom lub najemcom takie uprawnienie.

8.    Rzecznik Praw Obywatelskich we wniosku do Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 lutego 1998 r. (R 1*0/264781/98/V) zakwestionował konstytucyjność art. 34 ust. 1 pkt 3 w brzmieniu sprzed nowelizacji z dnia 7 stycznia 2000 r. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 21 września 1999 r. (K. 6/98, OTK 1999 nr 6(28), poz. 117) orzekł, iż art. 34 ust. 1 pkt 3 (w brzmieniu sprzed nowelizacji) w zakresie, w jakim wyłącza pierwszeństwo nabycia lokalu mieszkalnego stanowiącego własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorial*

130