P3190461

Vn RENESANSOWE "IDEALNE" PLANY MIAST

Jut w starożytności został zbudowany szkielet "Idealnego¹* planu miasta* na który składają się:

—    założenia socjalne i organizacyjne społeczności miejskiej,

—    zasady dostosowania się do wawnków naturalnych,

—    założenia obronności miasta,

—    podział funkcjonalny miasta I rozmieszczenie obiektów użyteczności publicznej,

—    układ komunikacyjny,

—    względy estetyki.

Starożytni autorzy w różnym stopniu akcentowali poszczególne elementy miasta "idealnego". Miasto Platon a miało mieć usta-lorw\f niezmienny wielkość i . składać się z 5040 niepodzielnych gospodarstw. Całe budownictwo powinno być skoncentrowane w ręku paifc* siwa, które ustaliłoby w najdrobniejszych szczegółach sposób zabudowy koncentrycznego miasta wznoszącego się równomiernie do punktu centralnego, agory z przyległymi do niej .świytyniami.

Arystoteles zalecał za Hlppadamosem budowanie czworokątnych agor 1 zakładanie regularnej siatki ulic, uważał jednak, że miasta narażone na cłygłe ataki nloprzyjaciół powinny zrezygnować z "nowego sposobu budowania" na rzecz układu dawnego, nieregularnego, ułatwiającego obronę. Arystoteles— umieścił w swym* traktacie zalecenia odnoszące się do zdrowotności miasta uzależnionej od warunków klimatycznych.

Marek W itruwiu sz    Po lii o uważał za konieczne oto

czeni* miasta muroml obronnymi. Propagował kolisty kształt zewnętrzne— go zarysu miasta I podkreślał konieczność umiejętnego wykorzystania rzeźby terenu. Układ placów 1 ulic należy zdaniem Włtruwłusza dostosować ściśle do kierunków panujących wiatrów.

Brok Jakichkolwiek przekazów, które świadczyłyby o kontynuacji nurtu platońskiego, eryatotoloweklego lub wlłruwlańsklogo, Jak tei o istnieniu planów miast "Idealnych" w średniowieczu. Dopiero w XV I XVI w. [kiedy wprawdzie kwitły sztuki plastyczne 1 architektura, ale nie budowano niemal wcale nowych miast/ powstał szereg traktatów I teoretycznych projektów miast "Idealnych" nawiązujących do tradycji starożytnych.

W latach 1460-1464 powstał opisany w traktacie Pietra Averilna zwanego .Filaretę niezrealizowany projekt miasta S f o r-z 1 n d a /ryc. 32/, wartościowy ze wzglądu na interesujące propozycjo rozwiązania placów miej akięh, natomiast całkowicie błędnie rozwłą-zuj<%cy powiązanie promienistego układu ulic 1 kanałów z ortogonalnym centralnym zespołem placowym.

Ryc. 42. Sforzlnda Filaretę go, jeden z pierwszych renesansowych planów miast "Idealnych". Godna uwagi propozycja rozwiązania wielofunkcyjnego zespołu placów w centrum miasta. Nieprzemyślane 1 przestrzennie nieskoordynowane nałożenie na siebie promienistego systemie ulic 1 kanałów żeglownych oraz ortogonalnego zespołu placów. Na przecięciu ulic promienistych z wewnętrzną _% obwodnicą placyki koś^ cielne 1 targowe

Udany kompromis między systemem promienistym I ortogonalnym stanowi plan Giorgia Vasarlogo młodszego. Na placu centralnym miał mieścić się nie ufortyfikowany pałac księcia, c stery place miały spełniać wyspecjalizowane funkcje społeczne 1 handlowe.

Wysoki poziom wykazuje plan Vlncenza Scamosslego /ryc. 42 1 44 / , ulice są sklasyfikowane 1 ukształtowane według Ich rangi I funkcji /tranzytowe, zwykłe I uliczki boczne/, przy czterech