PB100014

IM Jmm Wiermbieka

wwda — kangurów i eukaliptusów. Podobnie to zapewne nie przy^

*© jtsjk polski wyodrębnia leksykalnie takie gatunki mowy jak    .»

^ ^^    _ _# • •

(rożny semantycznie od „żartu”), „podanie”, „donos” czy „refer^T*

które nie mają dokładnych odpowiedników w języku angielskim; zap^. ’ to także nie przypadek, że język angielski wyodrębnia leksykalnie t®|^ gatunki mowy, jak „talk” (coś między referatem a pogadanką, „gadk * nieoficjalna, ale na serio), „interyiew” (ukierunkowana rozmowa, w któr*' interlok utorzy mają różne role i jeden z interlokutorów stara się dowi dzieć czegoś o drugim, na przykład „job internie w ”, „rozmowa o prace** czy „notę” (króciutki, nieoficjalny liścik czy karteczka do kogokolwiek z określonym celem komunikatywnym), którym brak dokładnych odr* ’ wiedników w języku polskim. Oczywiście wiele genrów mowy wyodrębnionych przez język polski ma swoje odpowiedniki w języku angielskim (np. pytanie, rozkaz, groźba, manifest, przysłowie czy kazanie). Z drogiej strony zbiory genrów mowy wyodrębnionych leksykalnie przez języki z bardziej odległych stref kulturowych różnią się oczywiście bardziej niż polski i angielski.

Genry mowy wyodrębnione przez dany język są, jak sądzę, jednym z lepszych kluczy do kultury danego społeczeństwa. Aby jednak ich specyfika społeczno-kulturowa i ich znaczenie mogły być w pełni wyświetlone, potrzebny jest aparat analityczny o uniwersalnej stosowalności, zapewniający precyzyjną porównywalność zestawionych jednostek. Sądzę, źe rolę takiego aparatu spełnić może sygnalizowany tutaj język parafraz, opartych na elementarnych jednostkach semantycznych.

Bibliografia

Bachtin M. (1979) — Estetika slomnogo tvordestva, Mo«kva.

Btirniu B., Sherzer J. F. (eds.) (1974) — Exploration« w the Ethnography of Speaking, Cambridge (Univenity Press).

Dud des A. et aL (1972) — The Strategy of Torkish Boys* Verbal Dueliag Rhymes, [w:] Directions in Soeiolingiiistics. The Ethnography of Communication, J. Gnm-perz, D. Hjmet (eds.). New York 1972: 130 —160.

Gimpers J., Hymes D. (eds.) (1972) — Directions in Soeiolingiiistics. The Ethno-graphj of Commimica t i on. New York.

L»bor W. (1972) — Bules for Bitnal Insnlts. [w:] W. Labor, Language in the Inner City: Stndies in the Black English Ternacular, Phlladelphia (Univer«ity Press).

ŁerioaoD S, C. (1981) — The Easential Inadeąuacies of Speech Act Modeli of Dialogne, [w;] Possibilities and Limit ations of Pragmatics: Proceedings of the Confereoee on Pragmatics. Urbino, July 8 —14,    1979, H. Parret, M. Sbish,

3. Verach aren (eds.), Amsterdam (John Benjamin B. V.).

Saeks H. (1972), Social Aspects of Language. The Organization of Sequencing in Conrersation, Englewood Cliffs. N. J. (Prentice Hall).

Schegloff E. (1972) — Seąuencing in Conversational Openings, [w:] J. Gtunp®^R» D. Hymes (eds.): 346—380.

Searie J. (1976) — The Clsiiification of lllocutionary Acts, „Language and Societj

Wierzbicka A., (1969) — Dociekani* tenuuttyctM, 'Wroflaw.

—    (1972) — Seraantic Primitirea, Frankfurt.

—    (1973) — Akty mowy, [w:] Semiotyka i itraktun tekstu, poi red- M. B. Mnye-no-wej, Wrocław.

—    (1977) — The Ignoratire: The Semantica of Speech Acta, „International BeYiew of Slavic Linguiatica” 2/2—3: 261—311.

—    1980, The Caae for Burface Caae, Ann Arbor (Kazoma Pubttahent).

—    1980 a. Lingua Mentalni, Sydney—New York (Acadendc Presa).

-• (w druku) — Bemantie Anałycia of the Lezieon aa a Tool for Comparing Cul-turea.

"Witt genatein Tj. (1963) — Philoaophical InTectigatkma, Bew York (MacmfHan).