Potkowski (23)

koncepcji Wiclefa krytykował Hus w swoich pismach i kazaniach zeświecczenie kościoła i moralny rozkład duchowieństwa. Domagał się sekularyzacji dóbr kościelnych, występował przeciw świeckiej władzy papieży, krytykował niektóre obrzędy i praktyki kościelne (sprzedawanie odpustów). W Biblii widział - podobnie jak Wiclef - jedyną, podstawę religii chrześcijańskiej i dlatego domagał się jej przekładu na język czeski. Wreszcie występował w obronie praw narodowych ludności czeskiej.

Program reformy kościoła i obrony czeskich interesów narodowych zyskał Husowi popularność wśród szerokich rzesz społeczeństwa czeskiego: pospólstwa miejskiego, chłopstwa i drobnego rycerstwa. Jego krytyka papiestwa zgodna była z politycznymi tendencjami ówczesnych kół rządzących czeskich. Popierali go więc niektórzy panowie czescy i król Wacław IV. Dlatego mógł Hus nie obawiać się wrogości duchowieństwa i klątw papieskich. Wezwany przez Zygmunta Luksemburskiego na sobór do Konstancji dla wyłożenia swego stanowiska, został podstępnie wtrącony do więzienia, a po siedmiu miesiącach spalony na stosie jako heretyk (1415). Niedługo później podobny los spotkał jego współpracownika i przyjaciela -mistrza Hieronima z Pragi.

Śmierć Husa wywołała powszechne wzburzenie w Czechach i stała się sygnałem do powstania. Wybuchło ono w Pradze w roku 1419 i szybko ogarnęło całe Czechy. Organizowane przez papieży i pretendującego do korony czeskiej Zygmunta Luksemburskiego krucjaty antyhusyckie nie mogły stłumić powstania. Od roku 1427 husyci przeszli do kontrataku, zapuszczając się na Węgry, Śląsk i Saksonię, do posiadłości brandenburskich i zakonu krzyżackiego.

Powstańcy husyccy przyjęli w roku 1420 jako wspólny program działania tzw. ,,Cztery artykuły praskie’\ Obejmowały one następujące postulaty: wolność głoszenia „słowa bożego” w Czechach, udzielanie komunii pod dwoma postaciami, zabranie duchowieństwu majątków i władzy świeckiej oraz nakłonienie księży do ubogiego życia apostolskiego, karanie grzechów śmiertelnych, będących przekroczeniem „prawa bożego”. „Artykuły praskie” nie usunęły różnic i konfliktów wśród powstańców. W miarę przedłużania się powstania wśród husytów coraz wyraźniej zarysowywały się dwie różne orientacje. Jedną z nich stanowiła grupa umiarkowanych kalikstynów, rekrutujących się z drobnej szlachty, mieszczaństwa i zamożnego chłopstwa. Ich dążenia ekonomiczno-polityczne zaspokoiło zajęcie dóbr kościelnych i wypędzenie Niemców. Swoje postulaty religijne ograniczali do komunii pod dwoma postaciami (stąd nazwa - kalikstyni lub utrakwiści) i liturgii w języku czeskim.

Druga grupa - radykalni taboryci, składała się z ubogich rzemieślników, biedoty miejskiej i wiejskiej. Odrzucali wszystko, czego nie było w Biblii, a więc kult świętych, obrazów i relikwii, obrzędy kościelne i praktyki, posty i spowiedź uszną, odpusty i modlitwy za zmarłych, bierzmowanie i ostatnie namaszczenie. Ich poglądy religijne, przepojone ideami apokaliptycznymi, podnosiły radykalizm ruchu. Uważali, że należy wytępić wszystkich bezbożnych, mnichów i bogatych

626