p 25252525283 2525252529

302 pedeutdogia

•Uf*    pcgąa. że w straieg* rozw^u ludzko

ści edukacja nauczydei i ich fisikcjonowanie w zawodne stały się jednym z zasadniczych pfoWuriÓK oraz warunków (Wdywtoici re-form atkacyjnydi i przemian żyda spoiecz-nego. Dlatego ważnym zadareem edukacji neuczydełskiei jest kształtowanie u nauczy-deiświaaomośawłasnejrciorazwieluknk-c? i zatoń, a więc różnych praw i powinności wobec ucznów-wychowartów. rodziców, społeczności lokalnych i kraju oraz siebie samego.

Przygotowaniu kadr nauczycielskich oraz id nauczydelB w przebudowie i reformowaniu systemu edukacp narodowe! wiele uwagi poświęcają raporty edtścacyjne. programy rozwoju edukacji oraz prasa pedagogiczna, a szcze-góinie obiła WeraMa pedeutoiogiczna. Dosta-lu^ąons ■famhf i wiedzy na temat sposo-bów kształcenia i doskonalenia nauczydei. tendencji światowych w eddac«' określaniu zadań i funkcji nauczydei. problemów etyk. i kultury pedagogicznej nauczydei oraz wzoru osobowego nauczycleta-wyehowawcy.

Praktyka kształcenia, doskonalenia i samokształcenia nauczycieli oraz prace zawodowa i sytuacja społeczna odbiegaj znacznie od formułowanych posbśatów i dyrektyw prezentowanych w pracach naukowych, a także w dokumentach państwowych, po»-rycznyOu edukacyjnych. Ne udaje ale w wieki krajach pomyśtoie i kompleksowo rozwiązywać tych problemów, a niektóra zmiany wy-wokiją okresowe i poważne niepokoje w środowisku nauczyaełsłOm i pracowników nauki Łnauezydei nauczydef). Pogarsza to kondycję kadry nauczydełstaej oraz jej motywacje do pracy dydaktyczno-wychowawczej i społecznej. Otaiego wwk XX charakteryzowała rosnąca aktywizacja nauczyoetekjcft zwitków zawodowych.

Nauczydei i szkole muszą otwierać się na wyzwania, szanse oraz zadania i zagrożenia wspófczesnego świata i ludzkich wspdnor Dlatego w strukturze badan pedeutotogicz-nych iączys^ różne ich aspekty

-    peychdogezno-pedagogicżny (osobowe I zawodowe cechy i watory nauczyciela);

-    aocjotogiczny (nauczyciele wobec spote-czeńetwa i świata):

-    prakaeołogiczny (tudecje i zadania nauczyciele);

-    ekonomiczno-prawny (warunki żyda i pracy. prawa l powinności nauczydei);

-    korporacyjny (orgenzacje i zrzeszenia nauczyciel);

-    porównawczy (nauczydei polski na te sytuacji i zadań nauczycieli w mnych krajach).

Można również wyciągać wnioeki z badań historycznych nad przeeztoóaą zawodu nauczycielskiego.

Współczesn e meto przydane jest dziele nie pedeutotogi na normatywną (empiryczną, ponieważ każdy problem powinien być badany. opisywany, wyjaśniany i oceniany oraz proyofctowany (zalecona i dyrektywy) łącznie pod oboma względami Zawód nauczycielski ułega procesowi umiędzynarodowienia, a ido-alem nauczyciela staje się refleksyjny praktyk, doradca młodzieży i transłormatywny reelektuamn. działający na rzecz pozytywnych zmian w istniejącej rzeczywistości Przedmiot badań i aneflz pedeutologi-cznych. Na początku XX w. badana koncentrowały dę wokół ideału nauczyciela oraz załaznośd mędzy cechem! wrodzonym a deklami kształcenia i wychowania. Autorzy opracowań poskiowafi wiele cech. która jx>-winien posiadać nauczydei. W późniejszym okresie badano I eneflzowano zewnętrzne uwarunkowana postępowania nauczydefl. Myśl pedeutologiczna okresu międzywojennego łączy wartość zawodu nauczydeWoego z przykładom i osobistym jego wpływem. talentem pedagogicznym, misją I powołaniem. specjalnymi i wrodzonymi zdolnościami oraz trwałym aktonnoedami

Po flsroiraoiwiatowo) w badaniach zawo-du nauczydemaego naśtąpflo przesunięcie akcentu ne badania nad cechami nauczyde-la. jego zawodową działalnością. umejętneś-dami dydaktycznymi ł organizacyjnynm. Głównym lematom badań stała się efektywność pracy dydaktycznej i wychowawczej.

Wieki pedagogów zauwaza. ze wiek XX był nie tyfluj .wfaydem dziecka*. Ola także •odaydem nauczydeta’. Wedug nich składnicami kwaiflkacji neuczydełskiei profosji aą

-    kwa—kacje społeczno-moralne:

-kwa—fcaqo zarodowe-j—orółneddady:

urdojętooSo. wiedzy, motywacji, zomtore-aoweń. Zdotoofid planowania oraz organizacji P*acy. a także apoeobów oceny procesów edukacyjnych;

-    kwalifikacjo (cechy) fizyczne i zdrowotne

Współczesna pedeotoiogtó icst rozumowi Jriae

-noufco-wledza o nauczydołui zawodzi# no-uczycułtefcm jako zbiorowości:

-    podogojpczno-psychotoglczno. Nozofczn# I socjologiczna refleks* o nauczyostu oraz drogach lego unełowono I funkcjonowali;

-wiedzo o nauczycielu przekraczając# granice naukowego modelu poznonlo. Ewolucja funkcji, zadań I kompetencji nauczydeta. Wpływ na rozumienie i reakzo-wanta kmkcp i zadań nauczyciele wywiera wisie czynnflcó*. Jednym z ważniejszych jest świadomość cech modeiowycłi szkoły nowoczesnej i efektywnej, a więc szkoły uczącej się i doskonalącej - .szkoły przyszłości".

Cechy modelowe szkoły przyszłoś** mają zasadniczy wpływ na fcamutawame ro*. funkcji i kompetencji nauczydeta.

Przemiany kafccp nauczyctetskfch wskazują ne trzy pouzoby i tendencje:

1)    IndywiduakzacN i pareonabagę-

2)    Przechodzenie od postawy pewności naukowej do poszukiwania oraz tworzenia wiedzy.

3)    Zastępowanie postawy dommac|l postawą empatii, dialogu, negoc|acji, otwierania się na zmiany społeczne i edukacyjno oraz poirzeoy ludzi.

Szkota współczesnej potrzebny jeet nauczyciel szerokich horyzontów, a nlo wąski specjalisto, w dodatku prezentujący często dyroktywno-autorytarny etyl kierowanie.

Społeczność nauczycielska ma rookzo-wać dwie strategiczne Idee współczesnej edukacji: rozumieć świat - kierować sobą. oraz przygotowywać ludzi do uczestnictwa w procesie edukacji ustawiczne) - uczenia się przez cało życie,

U podstaw edukacji nauczycielskiej powinna występować świadomość zasadniczych grup (rodzajów) funkcji I zadań nauczycieli:

-    nauczanie I organizowanie procesu uczenia się uczniów, uczenie ich realnego żyda przez wielostronną aktywność poznawczą i praktyczną;

—    organizowano form wychowana, wpływania na postawy wychowankowi wspomną Ich w rozwoju osobowośoowym i socjaliza

cji oraz umiejętność dobrego wykonywana turfccp wychowawcy Masy:

-    opieka nad młodzieżą: dtegnozowarM.soc-jakzacja i rooocjsśzacja:

-    współprace z rodziną I środowiskiem lokal-nym oraz instytucjami edukacji równotogłoj. rozwąanit <łak>gu na temat dziecka, jogo praw i powinności, a także integracyjne) roi szkoły i rodziny w wychowanki:

-sprawdzanie i oceniono osiągnięć szkolnych dzieci i młodzieży, analizowano niepowodzeń szkolnych I wychowawczych

oraz wspOkfcietarM ze wszysMrn podmiotami edukacji w Ch przezwyciężaniu:

-    untejętność organizowana pracy wśaanej i działalności zmierzającej do efektywnego organizowania własnego warsztatu pracy oraz pracy z uczniami wychowankami, a także planowanie własnego rozwoju zawodowego.

Fmfcęjo i kompetencja nauczydeta obej-męą nauczane, wychowanie, opiekę, dtagno-zowanie, żyOowe I azkotaa iśMrunkowanta. nwccjafczagę. działalność innowacyjno-retor-metorską, orgarsroworao pracy własnej I uczniów, ocenę efektów pracy pedagogicznej, współpracę ze środowiskiem I samodoskonalenie. Pedeutologia wskazuje na konieczność realizacji trudnego zadania - ewolucji funkcji I zadań nauczyciela w kierunku eksponowania uczenia realnego żyda, wielostronnej oktywnośd I samodzielności, wspomagania młodych w kształtowaniu ich planów edukacyjnych i życiowych oraz orientowania na czynne uczestnictwo w ustroju demokracji parlamentarno! i gospodarki rynkowo), a także no problem integracji europejskiej i globalizacji.

Pedagodzy zwracają uwagę na trzy sposoby funkcjonowania nauczycieli: bycie w ro». bycie autentycznym podmiotem, byde bezrefleksyjne.

Wskazują również na funkcje kierownicze. Interakcyjne i organizacje pracy nauczyciela.

Przedstawiają grupy kompetencji zawodowych nauczycieli, które mogą umożliwić nauczycielowi pełnienie roli: fachowca, menedżera. Inspiratora i integratora (kompetencje prakseotogiczne. komunikacyjne, współdziałano. kreatywne, idonnatyczne. moralno).

Sesje Międzynarodowych Konforoncji UNESCO na temat Oświaty pos&Mą wzmocnienia rok nauczydeta. aby zmniejszyć roz-